6f/2 (34573)

رفتن به محتوا

6f/2 (34573)

موضوع فعالیت: طرح درس ماهیها

در تاریخ 11/11/85 من به اجرای مستقل طرح درس ماهیها برای کودکان 4-3 سال اجرا کردم.

هدف من از اجرای این بود که:

کودکان را با زندگی ماهیها آشنا کنم.

کودکان را با محیط زندگی, پوشش بذن, و شکل و نوع غذای آنها آشنا کردم.
وسائل کمک آموزشی که تهیه کرده بودم شامل, چند عدد ماهی با رنگ ها و اندازه های مختلف و و تصویرهایی از زیر دریا استفاده از کتاب گار.
در پایآن طرح درس اننتظار داشتم که بچه ها به هدفهایی که می خواستم برسند, خوشبختانه تمامی بچه ها از موضوع آگاهی لازم را کسب کردند. برای اینکه یک تنوع به کلاس داده باشم و بفهم که آیا در امر تدریس موفق بوده ام یا خیر از آنها خواستم یک نقاشی از تمام چیزهایی که من در کلاس گفته بودم بکشند , خوشبختانه آنها نیز این کار را کردند و یک نمونه از آن را تهیه دیدم.

در پایان ساعت هم برای بچه ها داستان خرگوش بدغذا را خواندم.

موضوع فعالیت: آشنایی با شکل مربع , مثلث , دایره

در دومین روز ورودم به مهد کودک ابتدا پازل هایی را که در کتاب کار بچه ها بود را قیچی کردم . برای جلسات آینده که کودکان از آنها استفاده کنند.

واحد کار ریاضی را که شامل آشنایی با شکل مربع , مثلث , دایره را تحت عنوان کار چسباندنی ارائه کردم. هدف از اجرای این کار این بود که:

بچه ها را با مفهوم مربع , مثلث, دایره آشنا کنم.

پرورش مهارتهای حرکتی و هماهنگی چشم و دست کودک شده
برای جالب شدن کار ابر- درخت و بوته را به کا راضافه کردیم تا جالب تر باشد و توجه کودک را به خود جلب کند.
طبق آموزشهایی که در طول این مدت دیده بودم از خودم خلاقیت نشان دادم و از بچه ها خواستم با دستهایشان مربع و مثلث درست کنند.

موضوع فعالیت : شیرین کاری

در سومین روز ورودم به مهد شیرین کارهایی را که در درس حرکات و بازیها یاد گرفته بودم به بچه ها یاد دادم. در پایآن از بچه ها خواستم که آنها را انجام دهند . استقبال جالبی از اتین بازیها شده که برای من مسرت بخش بود و مربی از من خواست که جزوه هایم را در اختیارش بگذارم و من با کمال میل پذیرفتم.

هدف از این بازی:

ایجاد تحرک – شادی – نشاط در کلاس – و خارج کردن جو کلاس از یکنواختی بود.

بازیهایی که انجام دادم شامل موارد زیراست:

یارتوپی

با یکی از همکلاسیهای خود, یکی توپ و دیگری بازیکن شوید, نفری که توپ شده است باید با این احساس که یک توپ است حرکت ارتجاعی توپ را تقلید کند بازیکن دیگر دست خود را روی سرتوپ (یار) قراردهد و توپ با حرکات دست بازیکن بالا و پایین می رود.

پرش کانگورو

روی پابنشینید دستها را روی سینه قرار دهید و در این حالت به هوا بپرید سپس در حالی که زانوها در هوا جلو می روند به حالت چماتمه فرودآیید.

مثل گربه لنگ

روی چهار دست و پا قرار گیرد. یکی از پاها را بلند کنید و مثل گربه ای که روی سه پا راه می رود, راه بروید.

نوع فعالیت: قصه گویی و نمایش خلاق

موضوع داستان خروس نانوا

ارائه داستان همراه با نمایش – تقلید صدای حیوانات توسط کودکان – بیان مراحل تهیه نان – بیان ویژگیهای یک دوست خوب و کمک کردن به دیگران از مختصر کارهایی بود که من در این روز انجام دادم. در اجرای نمایش مربی هم مرا همراهی کرد و یک نقش هم مربی برعهده گرفت تا بازی کند.

هدفم از اجرای این داستان این بود که:

با طرز تهیه نان آشنا شوند.

نسبت به طرز تهیه نان علاقه نشان دهند.

ویژگیهای یک دوست خوب را بیان کردم.
وسایل کمک آموزشی که تهیه کرده بودم عبارتند از:
مداد- کتاب قصه – گندم – آرد – خمیر – نان

نوع فعالیت : اجرای طرح کفش دوزک

طرح کفشدوزک را داخل تمامی دفتر کارهای بچه ها کشیدم و بچه ها آن را رنگ آمیزی کردن که رنگ آمیزی کار با گواش با انگشتان بچه ها بود. که تک تک بالای سر بچه ها می رفتم و مواظب بودم که لباس- دفتر کار – میز و … را کثیف نکنند و به این نتیجه رسیدم که کار گواش را بهتر تک تک انجام بدم.

17/11

نوع فعالیت : اجرای مستقل طرح درس چراغ راهنمایی

هدف از اجرای این طرح درس:

با قوانین راهنمایی و رانندگی آشنا شوند.

مفهوم احترام گذاشتن به حقوق یکدیگر را درک می کنند.

با رنگ های چراغ راهنمایی آشنا می شوند.

مفاهیم اجتماعی را درک می کنند.
در اجرای طرح درسم کاملاً مسلط بودم. و تمامی هدف هایی را که برای بچه ها مهم بود بازگو کردم.
بچه ها مطلب را خوب یادگرفتند . در بعضی جاها اشکالات بچه را رفع کردم. بعد از توضیحات و صحبت هایی که شد با انجام دادن یک بازی – کار خود را به پائین رساندم.

وسایل کمک آموزشی من بردن چراغ راهنمایی بود که با مقوا درست کرده بودم. کاردستی بسیار جالبی بود. به طوری که مدیر مهد از من درخواست کردند یک نمونه از آن درست کرده و به مهد بیاورم و من نیز با کمال رغبت چراغ راهنمایی را که آورده بودم تقدیم کردم.

نوع فعالیت: اجرای نمایش با عروسک نمایشی

اجرا نمایش با عروسک نمایشی از دیگر فعالیت های من در طول مدت کارآموزی بود. به این صورت که به هریک از بچه ها یک عروسک نمایشی دادم و یک داستان از خودم ساختم. و خودم هم نقش اول داستان را بر عهده داشتم.

داستان به این صورت بود که یک بچه کلاغ نمی توانست درست کلمات را بیان کند دوستانش او را اذیت می کردند . در پایان بچه ها به این نتیجه رسیدن که بجای اذیت کردن دوستانشان بهتر است او را کمک کنند.

ازاینکه به نتیجه دلخواه رسیده بودم خوشحال شدم و سعی کردم برای جلسات بعد هم از خود خلاقیت بیشتر نشان بدهم. بچه ها دوباره از من تقاضای داستان کردند در طول روز در فواصل زمانی مختلف دوتا داستان برایشان خواندم. بازخورد این نمایش تا یک هفته در بین بچه ها دیده می شود یکی از بچه ها کلمات را اشتباه تلفظ می کرد دوست دیگرش آن را تصحیح می نمود.

نتیجه که در این جا کسب نمودم این بود که اگر داستانم کمی بیشتر هیجانی می بود, بهتر بود در این اجرا 18 تا شخصیت مختلف بازی می کردند.

امروز صبح وقتی وارد مهد شدم به کلاس رفتم و کاغذ و مقوا و قیچی و چسب و … را از مدیر مهد گرفتم و به اتاق فیلم رفتم.

در آنجا مشغول ترسیم طرح ها روی مقوا شدم بعد از پایان کار ترسیم آنها را با قیچی در آوردم و مشغول کار تزئین شدم و کارکاردستی کلاس 4-3 را کامل به پایان رساندم.

نوع فعالیت: چسباندن طرح گوسفند در دفتر کار

امروز تمامی دفتر کارهای بچه ها را از کلاس خارج کردم و به اتاق دیگر بردم و مشغول تکمیل کردن دفترکارها- بررسی کمبودها – نوشتن اهداف فعالیتهای انجام شده و کشیدن طرح های دفتر کار بچه ها که غایب بودند . بعد از تکمیل موارد بالا طرح گوسفندی را در تمام دفترهای کار بچه ها کشیدم و یک عدد کاموای سفید را با قیچی ریز ریز کردم برای تمام کلاس که برای تن گوسفندان استفاده می شود. با کمک مربی دفترها را بین بچه ها تقسیم کردم سپس مربی از کلاس خارج شده و من با کمک بچه ها کاموا ها را روی تن گوسفند می چسباندیم و این کار کمی برایم مشکل بود چون تا بحال تنهایی با بچه ها در حال درست کردن کاردستی تنها نبودم . مخصوصاً کاردستی که احتیاج به چسباندن داشته باشد که تقریباً توانستم از پس این کارهم بر بیایم و نتیجه مفیدی برای من داشت. پس از پایان کار با صحبت کردن در مورد گوسفند و اینکه آیا تصویر زیباست یا خیر و سؤالاتی از این قبیل آرامش از دست رفته را به کلاس بازگرداندم.

در طول هفته کارهایی را که انجام دادم هر روز عبارتند از:

چیدن تمام پازل های کتاب کار و چسباندن و تکمیل کردن آن توسط بچه ها با کمک من انجام گرفت.

خواندن کتاب چیستان در یک روز

خط کشی کردن تمام دفتر کارهای بچه ها .
نوع فعالیت : درست کردن چهار عدد درخت برای چهار فصل
وقتی کلاس 4-3 ساله ها را ترک کردم. به کلاس 6-5 ساله ها آمدم فضای کلاس و طرحهای روی دیوار جالب نبودند . من طبق تجربه هایی که کسب کرده بودم پیشنهاد دادم که بهتر است 4 عدد درخت برای چهارفصل درست کنم و به دیوار کلاس بزنیم. برای هر 4 فصل 4 تنه درخت با مقوا برش دادم برای فصل بهار گل و برگ, برای فصل تابستان برگ و سیب با فوم درآوردم .

برای فصل پاییز رگهای زیادی با مقواهای رنگب مختلف برش زدم . برای فصل زمستان بجای برف از پف فیل استفاده کردم.

همراه با گل , سبزه , نرده , خروس, کرمی که یکی از سیب ها را خورده و پایین درخت افتاده یکی دیگر از خلاقیت های من به حساب می آید که بیشتر از همه نظر بچه ها را بخود جلب کرد که چند روز وقت مرا گرفت , بیشتر کارها را حتی به خوابگاه انتقال دادم.

مدیر و مربی و بچه ها شدیداً از کارم استقبال کردند و خودم هم از اینکه توانسته بودم سهم کوچکی از یادگیریهایم را به تصویر بکشم احساس خوشحالی کردم.

نوع فعالیت: اجرای مستقل طرح درس محیط زیست

هدف از اجرای این طرح درس این بود که بچه ها

با آلاینده های آب و هوا آشنا شوند.

رعایت بهداشت محیط زیست را جدی بگیرند.

از رفتگران زحمتکش شهرداری که د رنظافت شهر فعالیت می کنند تشکر کنند.
طبق مطالبی که در طول مدت تحصیلم فرا گرفتم بهترین راه برای اینکه کودکان یک مطلب را یادبگیرند بیان یک داستان است. ومن با استفاده از داستانی که نامش چگونه شهر خود را تمیز نگه داریم بود تدریس را آغاز کردم و آن را با محیط تمیز مقایسه کردم بعد بحث را به فضای مهد و کلاس آوردم و گفتم اگر مهدمان کثیف باشد که با بمبارانی از پاسخهای بچه ها روبه رو شدم . در پایان با قرار دادن کاغذ جداگانه دراختیار کودکان از آنها خواستم تا در مورد بحث انجام شده نقاشی کنند.
وسایل استفاده شده: کتاب کار بچه ها , تصاویر که از قبل آماده کرده بودم در دو محیط کثیف و تمیز – آوردن پوست پفک – بیسکوییت و میوه در کلاس.

17/12/85 پنجشنبه

نوع فعالیت : کلاس داری مستقل

امروز هم مثل همیشه وقتی وارد مهد شدم . تعداد کمی از بچه ها آمده بودند مدیر و مربیان مهد از فرصت استفاده کردند و مشغول درست کردن کاردستی عید شدند و از من خواستند که امروز به صورت مستقل کلاس را اداره کنم . من تمام بچه های هر سه کلاس را در یک کلاس گردهم جمع کردم و سعی کردم از فرصت پیش آمده به نحو احسن استفاده کنم.

شرح فعالیت های انجام شده توسط خودم به شرح زیر می باشد:

مرتب کردن بچه ها و تغییر دکوراسیون کلاس با کمک بچه ها.

دادن صبحانه به بچه ها

دادن دفتر نقاشی بچه ها برای کشیدن نقاشی آزاد

زدن نقاشی بچه ها به دیوار

خواندن 2 عدد کتاب داستان

خوردن میوه ها

لگو بازی

دیدن فیلم و مرتب کردن بچه ها

در پایان آماده کردن بچه ها برای رفتن به خانه
وقتی با تشکر مدیر و مربیان مهد مواجه شدم تمام خستگی یک روز پرکار از من جدا شد.
داشتن حس مسئولیت نسبت به بچه ها یک کار خیلی سخت و یک تجربه به یاد ماندنی را برای من به همراه داشت.

نوع فعالیت : درست کردن گل در گلدان

من امروز بعد از ورودم به مهد پیش مدیر رفتم و به ایشان پیشنهاد دادم که برای فصل بهار یک گلدان درست کنیم, ایشان از پیشنهاد من استقبال کردند و من فوراً وسایل کارم را تهیه کردم و در یک اتاق جداگانه مشغول درست کردن گلدان شدم.

مراحل انجام کارم شامل:

کشیدن طرح گل روی فوم

برش طرح گل

سایه زدن با گواش

حالت دادن با گرم کردن

چسباندن روی شاخه

قرار دادن در گلدان پر از خاک
بعد از پایان کار آن را در گوشه ای از سالن مهد قرار دادیم. کار بسیار جالب و تمیز شد. مدیر و تمامی مربیان از کارم تعریف کرده و در تمام مراسم ها از آن به عنوان تزئین استفاده می کنند که این خود امتیاز خوبی برایم محسوب می شود.
موضوع فعالیت: آشنایی با زندگی عشایر

هدفم از اجرای این طرح درس این بود که بچه ها

با زندگی عشایر- محل زندگی- شغل های مردان و زنان عشایر آشنا شوند.

مفهوم کوچ کردن را درک کنند.
بحث و گفتگوی فعال در کلاس ایجاد کردم و در این میان در مورد زندگی عشایر – علت اینکه چرا عشایر باید کوچ کنند – نقش های متداول در بین عشایر برای بچه های کلاس صحبت کردم و با استفاده از کتاب کار بچه ها توضیحات خود را کامل کرده و در پایان از بچه ها خواستم تا برایم یک نقاشی تحت همین عنوان ترسیم کنند.
موضوع فعالیت:اجرای طرح درس حیوانات اهلی

هدفم از اجرای این طرح درس این بود که

کودکان با محل زندگی – غذا – شکل ظاهری حیوانات اهلی آشنا کردم.

کودکان بتوانند تمایز بین حیوانات اهلی و وحشی را درک کنند.
در این اجرا سعی کردم خیلی متفاوت تر وارد شوم . به این صورت که برچسب حیوانات اهلی را داخل یک پاکت نامه ریختم و پشت در گذاشتم . بعد یکی از بچه ها یک دفعه پاکت نامه نظرش را جلب می کند و فوراً آن را بر می دارد و من از او خواستم تا پاکت نامه را باز کند وقتی باز کرد پاکت نامه را روی میز خالی کردم در اینجا بچه ها متوجه شدند که تدریس امروز در مورد حیوانات اهلی است. در ادامه تدریسم را در قالب یک بازی ارائه کردم به این صورت که برچسب حیوانات را از قبل روی توپی چسباندم بعد توپ را تک تک به بچه ها دادم و از آنها خواستم هر کدام اسم یک حیوان را به دلخواه بیان کنند بعد از بیان اسم حیوان هرچه در مورد آن می دانند توضیح دهند. و در بین صحبتهای بچه ها اشکالات, نواقص و کمبودها را رفع کردم.
در پایان به تمامی اهداف مورد نظر رسیدم و یک تجربه به تجربه هایم در اجرای مستقل افزوده شد و خاطره آن روز همچنان در ذهنم باقی است.

وسایل کمک آموزشی شامل : برچسب حیوانات اهلی – پاکت نامه – توپ

نوع فعالیت:درست کردن ماهی با کاغذ تا

هدفم از اجرای این فعالیت این بود که :

بچه ها با خط تا آشنا می شوند.

ایجاد انگیزه برای تلاش کردن

بچه ها مفهوم دایره را درک می کنند.

می فهمند و یادمیگیرند که با اشکال هندسی چه کارهایی را می توان انجام داد.
در ابتدای روز مشغول در آوردن دایره بودم هر کار شامل دو دایره بزرگ به شعاع 6 سانتی متر. و 4 عدد دایره کوچک به شعاع 5/2 برش دادم.
سپس دایره ها را در اختیار بچه ها قراردادم و از آنها خواستم تا دایره ها را از وسط تا بزنند. بعد قسمت هایی که تا شده بود را به وسیله چسب وصل کردیم درپایان تعدادی پولک در اختیار بچه ها قراردادم تا روی تن ماهی را با پولک پر کنند دوتا ماهی جداگانه برای تزئین به لوستر کلاس وصل کردم.

در پایان شکل یک ماهی قشنگ دردفاتر کار بچه ها از خودم به یادگار گذاشتم.

وسایل مورد نیاز: مقوا – قیچی – چسب – مداد – خط کش

نوع فعالیت: واحد کار بهار

بحث و گفتگو: با آمدن عمو نوروز و دیدن سفره هفت سین سال تحویل عید می شود.

پس از نو شدن فصل جدید کمی از خوراکیهایی که سر سفره هفت سین و از همه چیز آن مقداری خوردیم. بعد دید و بازدید شروع می شود مادر و پدر مادربزرگ و پدربزرگ و خواهر و برادرمان را می بوسیم و سال نو و جدید را به آنها تبریک می گوییم. و برای سلامتی آنها از خدای بزرگ آرزوی سلامتی و خوشبختب و موفقیت می کنیم و بعد به دیدن سایر افراد خانواده می رویم. بعد از اینکه بحثمان به پایان رسید چند نکته اجتماعی همراه با توصیه های بهداشتی برای بچه ها یادآوری کردم که شامل موارد زیر است:

آجیل و پسته و شیرینی زیاد نمی خورید چون مریض می شوید.

پوست آجیل و پسته را روی میز و زمین نمی ریزیم

خیلی خوب و مودب در جای خودمان می نشینیم.
در پایان بچه ها کار گواش را که مرتبت با بهار است را کامل کردند.
"چهل روز مهد"

زمان به سرعت برق و باد گذشت . هنوز طراوت دستانشان روحم را آرامش می دهد. دیگر نمی توانستم همراهشان در حیاط مهد بدوم و با دستانم تابهایشان را هل بدهم , کنارشان بنشینم و شیرین زبانیهایشان را با لبخند پاسخ دهم.

این چهل روز گذشت اما من اندازه چهل سال تجربه آموختم, تجربه از موجودات پاکی مثل بچه ها.

اتفاقات زیادی افتاد و باعث شد بیش از پیش عاشقشان شوم و به این جمله روز به روز بیشتر ایمان بیاورم که کودکان واقعاً معصوم و پاک به پاکی نور و گل و روشنایی هستند.

روز اول دلهرة قشنگی وجودم را کند و کاو می کرد . دلهره ای که با دیدن بچه ها کمی تسکین یافت , دستانم سرد شده بود و ناباورانه دیوارهای مهد را نظاره می کردم. ناگهان گرمایی ضعیف مرا بخود آورد. وقتی سرم را چرخاندن دستهای کوچک و سفیدی انگشتان مرا محکم گرفته بود و با صدای دلنشین به من گفت خاله بیا بریم کلاس ما.

هنوز در تب و تاب گرمای دستان او بودم که سیلی از بچه ها به طرفم هجوم آوردند و تازه من فهمیدن آن دلهره چیزی نبود جز پذیرفتن وجودشان.

---

۰

راهبری نوشته‌ها

gl/l (1137)

رفتن به محتوا

gl/l (1137)

مقدمه :

نظام آموزش و پرورشی هر کشور یکی از مهمترین و اساسی ترین عامل پیشرفت آن و ثبات و استحکام سایر برنامه های آن است . و مهمترین بحث نظام آموزش و پرورش ، تعلیم وتربیت است و غفلت از آن صدماتی جبران ناپزیری بر پیکره ی اجتماع وارد نموده و نسل آینده را در تاریکی عقب ماندگی فرو می برد لذا بر تمامی مسئولین هر نظام مهمترین دغدغه همین تعلیم و تربیت نسل آینده است ، نسل آینده است که آینده را می سازد و کشور را به طرف قله رفیع کمال اجتماعی سوق می دهد . با توجه به اهمیت نظام آموزش و پرورش جامعه شناسان برای آن اهمیت ویژه ای قایلند . چون جامعه شناسان بیش از سایرین اهمیت این مقوله را درک می کنند .

تعلیم وتربیت أدمی کاری پر ارج و در عین حال وقت گیر است و نتایج قطعی و نهایی آن معمولا" دیر آشکار می شود . ارجمندی آن از آنجهت است آدمیت و آدمی زادی به چگونگی تربیتش بستگی دارد . اگر انسان در شرایط مناسبی پرورش یابند به خیل نیکان می پیوندد ، و اگر تربیت وی مورد غفلت واقع شود ، چه بسا که از حد حیوان نیز فروتر رود وقتگیری آن زایده این واقعیت است که آدمیزاده یا مورد تربیت ، موجودی بالقوه است و در آغاز زندگی جز به صورت ، آدمی نیست . و نه تنها زمان نسبتا" دراز طول می کشد تا در پرتو تدابیر تربیتی مناسب آدمی خو شود ، بلکه آمادگی وی برای قبول لوازم آدمیت نیز امری تدریجی است و تحقق آدمیتش در هر مرحله ، در گرو تحقق نسبی ان در مراحل قبل می باشد .

ارزش تعلیم وتربیت آدمی و زیانهایی که بر اثر فقدان یا نقصان آن دامنگیر فرد و جامعه می شود از یک طرف و انحراف آن مسیر صحیح در مدت نسبتا" طولانی رشد کودک از طرف دیگر ، ایجاب میکند که فعالیتهای مربوطه و برنامه ریزی های درسی و آموزشی آن مورد توجه خاص و مداوم قرار گیرد و تدابیر مربوط به اداره آن با دور اندیشی و آینده نگری هر چه تمامتر اتخاذ شود تا باشد که فرد وجامعه را به سوی هدف غایی تربیت سوق دهد .

پس کانت حق دارد که بگوید : « در بین ابداعات بشر دو تا از بقیه مشکلتر است : هنر مملکت داری و حکومت ، و هنر تعلیم و تربیت .»

برنامه ها وفعالیتهای نظام آموزشی و پرورشی همواره باید متوجه تحقق مقاصد مورد توجه باشد و در اجرا از وجود هماهنگی بین همه بخشهای آن اطمینان کامل حاصل شود شیوه های آموزش و تربیت و روشهای تدریس و محتوای آن باید با توجه به نتایج مورد انتظار انتخاب گردد و در صورت عدم تحقق اهداف ، در موارد فوق الذکر تجدید نظر گردد .

هدفهای آموزش و پرورش در دوره متوسطه :

هدفهای آموزش و پرورش در مقاطع مختلف تحصیلی از طریق مواد درسی یی که در برنامه ها پیش بینی شده است ، تحقق حاصل می کند . بنابر این ، هر ماده درسی هدفی نسبتا" کلی و هر قسمت از برنامه تفضیلی آن هدفی جزیی تر دارد . نیل به هدف هر ماده درسی در پایان دوره تحصیلی و یا در پایان سال تحصیلی و نیل به هدف هر درس در ساعتی که برای آن در برنامه منظور می شود ، امکان پذیر است .هدفهای خاص آموزش متوسطه را …که مکمل هدفهای کلی و عمومی آموزش و پرورش به شمار می رود و به موازات کوشش مداوم مدرسه و اجتماع برای نیل به هدفهای مزبور مورد توجه خواهند بود . در سه گروه اساسی به شرح زیر می توان خلاصه نمود :

الف . ایجاد و تقویت یک یا چند مهارت قابل عرضه در بازار کار که با استعدادهای فردی تناسب داشته باشد و در عین حال برای نیازمندی جوانانی که در پایان دوره متوسطه به فعالیت می پردازند ، مفید واقع شود .

ب . ایجاد آمادگی کافی و مطلوب برای تحصیلات دانشگاهی و نیل به درجه تخصص در رشته های نظری و عملی یا علمی و فنی .

ج . کمک و یاری جوانان در جهت کشف و شناخت استعدادها و توانمندیها ی فردی به ترتیبی که هدایت آنها را به مناسبتری راه ادامه تحصیل با اشتغال به کار و حرفه مناسب و قبول مسئولیت تولیدی و اقتصادی مفید و موثر ، متضمن باشد و امر راهنمایی تحصیلی و شغلی را در مقیاس وسیعتر و اساسی تر آن در مرحله نهایی که پایان تحصیلات متوسطه است ، امکان پذیر سازد .

بنابر این هدف کلی آموزش و پرورش تربیت مردم مومن ، متقی و مسئول در رابطه با خالق ، مفید و متعهد در رابطه با جامعه و همنوعانش و متفکر و خلاق و مولد در رابطه با عالم طبیعت است .

در این راستا برنامه های آموزش و پرورش چنان باید دقیق و سنجیده و کارشناسانه تنظیم و تدوین گردد که از هر گونه نارساییها و کاستیها در تمام ابعاد آموزشی و پرورشی مبراشده تابتواند تامین کننده اهداف غایی آموزش و پرورش باشد .

اهم نارساییها در نظام آموزش متوسطه گذشته :

1-اسیر ماندن و رها شدن فرآیند هدایت تحصیلی در دروه متوسطه و کم توجهی به پرورش علاقه و استعدادهای دانش آموزان و نداشتن انعطاف لازم برای پاسخگوی به علاقه و پرورش استعدادهای متوسطه .

2- تاکید و تمرکز بر آماده کردن کلیه دانش آموزان برای ورود به دانشگاه و نتیجه افزایش درسی تعداد داوطلبان وامانده از تحصیل دانشگاهی .

3- تاکید بر دروس نظری و عدم ارزش گذاری آموزشهای خارج از مدرسه و نارسا بودن شیوه مهارت آموزش .

4- نداشتن انعطاف لازم برای پذیرش نو آوریها و یا پاسخگویی به نیازهای خاص مناطق کشور .

5- اتلاف منابع به لحاظ شیوه برخورد با تکرار پایه در نتیجه تجدید و ترک تحصیل زودرس و فقدان تسهیلات مناسب برای بازگشت مجدد به تحصیل .

6- تشدید جو حاکم بر جامعه مبنی بر کم ارزش بودن آموزشهای فنی و حرفه ای در مقایسه با آموزشهای نظری به دلایل متعدد .

7- سازماندهی غیر منعطف در اجرای آموزشها که استفاده بهینه از کلیه منابع بالقوه و مفید برای آموزش فنی و حرفه ای را دشوار می سازد .

8- فقدان ارتباط لازم میان آموزشهای فنی و حرفه ای با دوره های کوتاه مدت مهارت آموزی و یا آموزشهای تخصصی و دوره های کاردانی و کار شناسی .

(کلیات نظام جدید 1357 0 ص 19 )

بنابر این نارساییهای موجود در نظام آموزشی کشور بیش از پیش آنان را به ایجاد تحولات و تغییرات بنیادی مذکور وادار می نمود و از طرفی اهمیت آموزشهای دوره متوسطه نیز ضرورت مذکور را دو چندان می نمود که از جمله ضرورت های ایجاد تغییر در نظام آموزشی متوسطه را به شرح زیر می توان شمرد :

1-این دوره تحصیلی شبیه زنجیر آموزشی است که آموزش عمومی را به آموزش عالی پیوند می زند و هر نوع نارسایی و کمبود در آن مستقیما" در عملکرد و کیفیت هر دو حلقه آموزش عمومی و عالی تاثیر بسزایی خواهد داشت .

2- دوره مذکور از ابعاد مختلف یک دوره انتقالی است بدین معنا که دانش آموزانی که دوره

عمومی را طی کرده باشند به دوره عالی انتقال پیدا می کنند و چنانچه تمایل به ادامه

تحصیل نداشته باشند وارد جامعه و بازار کار می شوند .

3- انتقال از دوره کودکی و نوجوانی به دوره جوانی و استقلال محسوب می گردد که هر یک از دوره های مذکور نیازها و ویژگیهای خاص خود را دارند و لذا از اهمیت و حساسیت خاص برخوردارند .

4- دوره مذکور نه تنها در کشورما بلکه در اکثر کشورهای دنیا به عنوان مهمترین منبع تامین کننده نیروی انسانی ماهر برای سایر بخشهای اقتصادی جامعه تلقی می شود نظر به اهمیت دوره مذکور باتوجه به ابعاد مختلف آن و نارساییهای یاد شده و موارد ذکر شده در صفحات قبل در بردارنده مزایایی بود که عقیده دست اندر کاران در سایر طرحها و نظام های پیشین آموزش متوسطه وجود نداشته است (کلیات نظام جدید ص 18 )

مزایای طرح جدید آموزش متوسطه :

1- ایجاد دوره پیش دانشگاهی

2- تشکیل شاخه جدید کار و دانش

3- کوتاه شدن دوره آموزش عمومی از 12 به 11 سال (به جز دوره پیش دانشگاهی )

4- تشکیل دوره های کاردانی پیوسته

5- نحوه ارائه دروس به صورت عمومی اختصاص و پودمانهای مهارت که هر کدام در ذیل توضیح داده می شود .

1- دوره پیش دانشگاهی :

1/1: جلوگیری از تمرکز و تاکید بر آماده کردن کلیه دانش آموزان برای ورود به دانشگاهها و متناسب نمودن میزان فارغ التحصیلان با میزان ظرفیت و پذیرش دانشگاهها

2/1 : جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه برای افرادی که به امید ورود به دانشگاه تا پایان این دوره به تحصیلی می پرداختند .

3/1 : اجرای شیوه نیمسالی _ واحدی فرصتی است برای آشنا کردن دانش آموزان دوره متوسطه با سیستم دانشگاهی

4/1 : با توجه به برنامه ریزی خاص این دوره امکان متناسب نمودن رشته های تحصیلی با نیازهای جامعه بیشتر می شود

5/1 : از نظر اجرایی جذابیت بیشتری برای مؤسسات آموزش غیر انتفاعی برای سرمایه

گذاری در این دوره فراهم می شود ( کلیات نظام جدید ص 43 )

2- تشکیل شاخه کار و دانش : 1/2 وارد شدن مفهوم گواهی مهارت در کتاب تسلیم دیپلم متوسطه و دانشنامه کاردانی در نظام آموزش و پرورش امکان تنظیم استاندارد های مهارت و ارتباط طولی و عرضی سطوح مهارت را یکدیگر در این نظام فراهم می کند

2/2 : از طریق ارزش قایل شدن برای آموخته های خارج از مدرسه فواید زیر حاصل می شود

الف . برقراری ارتباط بین آموزش و بازار کار

ب . منابع گسترده تری در اختیار آموزش و پرورش قرار می گیرد

ج . ارتقاء ارزش فرهنگی و اجتماعی آموزشهای فنی و حرفه ای

د . فراهم شدن امکان مشارک بخشهای خصوصی مانند شرکتهای تولیدی دولتی و غیر دولتی در آموزشهای فنی و حرفه ای و غیره

3/2 :پذیرفتن مهارتهای آموخته شده به عنوان جزئی از دروس دوره متوسطه دربر دارنده فواید زیر است :

الف . باز شدن راه جدید حرفه آموزی در نظام آموزش و پرورش و کاسته شدن از میزان آموزشهای نظری

ب . امکان تطبیق بیشتر آموزشها با واقعیتهای زندگی

ج . فراهم شدن امکان بیشتر تطبیق مهارتها با نیازهای محیطی و غیره

د . فراهم سازی امکان توجه بیشتر به علایق و استعدادهای دانش آموزان

3- تشکیل دوره های کاردانی پیوسته :

1/3 : با برقراری دوره های کاردانی پیوسته و کاهش یکسال در دوره تحصیلی کاردانی فواید زیر حاصل می شود :

الف . کاهش هزینه ها برای دانش آموزان و دولت به میزان یکسال

ب . فراهم شدن امکان جذب دانش آموزان مستعدتر به تحصیلی مرتبط

ج . پرهیز از تکرار دروس و مطالب و بهره گیری بیشتر از وقت دانش آموزان و دانشجویان

4- کوتاه شدن دوره آموزش عمومی :

این امر می تواند باعث فراهم نمودن تسهیلات بهتر و بیشتر برای توسعه آموزش متوسطه شود و برای کسانی که تحصیل را به لحاظ ارزش فرهنگی و اجتماعی آن دنبال می کنند این امکان فراهم می شود که بدون مشقت گذراندن دروس که در زندگی روزمره به کار آنها نمی آید یا مورد علاقه ایشان نیست به دیپلم برسند

5- نحوه ارائه دروس به صورت عمومی و اختصاصی و پودمانهای مهارت دربردارنده مزایا و فوایدی است که به خاطر اطاله کلام از ذکر آنها خودداری می شود

( از کلیات نظام جدید سال 1375 ص 36 )

با ملاحظه نارساییهای یاد شده ، اهمیت و حساسیت آن و همچنین مزایای پیش بینی شده در طرح مذکور ، شورای عالی انقلاب فرهنگی طرح تغییر نظام آموزش متوسطه را در 12 ماده و دو تبصره طی محاسبات 226 ، 131 ، 232 ، 235 سال 1369 به تصویب رساند که در ماده یک مصوبه مذکور هدف کلی آموزش دوره متوسطه را چنین بیان داشته است : فراهم آمدن شرایط و امکانات کافی برای ارتقاء کیفیت آموزشهای متوسطه (نظری ، فنی حرفه ای ) و توسطه کمی این آموزشها به تناسب نیازهای اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی کشور و با توجه به مقتضیات جنسی و سنی دانش آموزان با رعایت اصول زیر :

الف . ایجاد انعطاف لازم به منظور رسمیت گیری آموزشهای متوسطه در جهت اشتقال مفید و ادامه تحصیل در آموزش عالی و تعیین رشته های تحصیلی برحسب نیازهای کشور و علایق و استعدادهای دانش آموزان بر طبق شرایط و امکانات محیط و توجه به پیشرفتهای علمی و فنی .

ب . افزایش کمیت و بالا بردن سطح کیفیت و میزان منزلت آموزشهای فنی و حرفه ای

ج . فراهم آوردن شرایط و زمینه مناسب برای استفاده بهینه از امکانات جامعه به منظور اجرای آموزشهای متوسطه و سازماندهی آموزشهای خارج از مدرسه و تقویت و گسترش این آموزشها با استفاده از امکانات دستگاههای مختلف کشور

( کلیات نظام جدید ص 25 )

با توجه به آنچه که گفته شد نظام جدید آموزش متوسطه پس از انقلاب اسلامی در سال 1371 با سه شاخه نظری – فنی حرفه ای و کارو دانش به اجرا گذاشته شد . شاخه نظری شامل ریاضی ، فیزیک ، علوم تجربی و علوم انسانی بود . لازم به ذکر است در تغییرات بعدی نیز رشته جدیدی تحت عنوان رشته علوم و معارف اسلامی به رشته های فوق اضافه گردید .

دلایل تغییر نظام نیمسالی _ واحدی به نظام سالی _ واحدی و نارساییهای آن :

نظام جدید آموزش متوسطه که بواسطه وقوع انقلاب اسلامی در کشور نیازمند بازنگری جدید شده بود پس از طی تحولاتی بالاخره کلیات آن در سال 1369 به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و در سال 1371 رسما" در کشور به اجرا گذاشته شد و طبق تقویم اجرایی آن مقرر گردید تا سال 1377 به طور کامل در سراسر کشور تعمیم یابد اما سال مذکور هنوز به پایان نرسیده بود که در نظام نیمسالی _ واحدی نارساییهای بروز کرد و

داستان قدیمی ضرورت بازنگری و اصلاح و تغییر در نظام آموزش متوسطه محور غالب جلسات و مباحث دست اندرکاران نظام آموزش کشور و سایر مسئولان ذیربط گردید و بدین ترتیب یکبار دیگر اظهاراتی در باره وجود نارسایی ها در نظام نیمسالی _ واحدی مطرح گردیدکه در ادامه به آنها مختصرا" اشاره می شود .

اهم نارساییهای نظام نیمسالی _ واحدی

ایجاد شاخه کار ودانش به عنوان یکی از نوآوریهای نظام جدید تلقی گردیده که توسعه آن با توسعه آموزشهای فنی و حرفه ای از مهمترین اهداف نظام مذکور در نظر گرفته شده بود با امید اینکه این امر سبب شود دانش آموزان کمتری به شاخه نظری متوسطه راه یابند و با توجه به مقتضیات و واقعیتهای محیطی اکثر دانش آموزان به سمت آموزشهای مذکور سوق داده شوند تا با جذب در بازار کار و یافتن اشتغال مفید از سیل ورود به آموزش عالی کاسته شود اما تجربطات چندین ساله اجرای طرح نشان داد که امکانات موجود از نظر اجرایی شرایط مذکور را برای ورود دانش آموزان مستعد و علاقه مند به شاخه فنی و حرفه ای ، کار ودانش فراهم نکرده است و علاوه بر آن تعداد کمتری از دانش آموزان به سمت آموزشهای مذکور تمایل نشان می دهند و خصوصا"هنرستانهای کار و دانش به مثابه محلی تلقی می شود که موقتا" دانش آموزانی را که توانایی ادامه تحصیل در رشته های نظری را ندارند و با موفق به کسب شرایط لازم برای تعیین رشته های مذکور نشده اند را در خود جای دهد .

کم اعتبار بودن آموزشهای فنی حرفه ای در نظام قبل از جمله نارساییهای نظام مذکور تلقی می شد اما مشاهده می شود در نظام نیمسالی _ واحدی هم سیاستهای اجرایی در این راستا به همان شیوه قبلی به نوعی سبب پایین آوردن اعتبار اجتماعی و فرهنگی شاخه مذکور می گردد که به نحو قادر و به کسب شرایط ورود به رشته های دیگر نمی شود ( شاخه فنی حرفه ای و یا نظری ) می توانند در شاخه کار و دانش به تحصیل ادامه دهند و با کسانی که به دلایلی نتوانسته اند به دیپلم متوسطه دست یابند می توانند در شاخه مذکور وارد شده و با کسب مهارتهایی در زمینه مورد علاقه خود به کار متناسب با آن اشتغال ورزند و در نهایت دیپلم شاخه مذکور را دریافت دارند .

از طرف دیگر مسئولان کار و دانش تاکید دارند که نباید از اذهان عمومی تصوری پیش آید که افراد ناتواناز لحاظ استعدادهای نظری وارد شاخه کار و دانش می شوند لذا برای رفع مشکل یاد شده برای دانش آموزان فارغ التحصیل کار و دانش تسهیلاتی قاطل شده اند که از آن طریق می توانند در دانشگاهها به ادامه تحصیل بپردازند که این امر با اصل هدف کلی ایجاد شاخه مذکور که هدف آن تربیت نیروی انسانی نِمه ماهر و ماهر و متخصص برای سرپرستی بخشهای مختلف اقتصادی کشور و جذب در بازار کار پس از اتمام دوره متوسطه می باشد مغایرت دارد و در تضاد است .

در ارتباط با شاخه متوسطه نظری تناقض هایی در اهداف آن با آنچه در عمل وجود دارد مشاهده می شود . هدف کلی شاخه مذکور اعتلای تربیت ،اخلاق ، سطح فرهنگ ودانش عمومی ، شناخت بهتر استعدادها و علایق دانش آموزان ، ایجاد زمینه مناسب جهت هدایت آنان به مسیرهای تحصیل و احراز آمادگی نسبی برای ادامه تحصیل در دانشگاهها و یا آمادگی برای اشتغال مفید در جامعه از طریق کسب مهارتهای لازم می باشد .
(کلیات نظام جدید ص 37 )
اما جهت گیری برنامه های درسی دوره مذکور که بیشتر به سمت آماده کردن دانش آموزان و فارغ التحصیلان این دوره یکساله پیش دانشگاهی برای تعداد معدودی از دانش آموزان که قصد ادامه تحصیل در دوره های عالی تر را دارند ، منظور شده نه تمام فارغ التحصیلان دوره سه ساله آموزش متوسطه ، که این امر با اصل هدف ایجاد دوره پیش دانشگاهی و هدف کلی دوره آموزش متوسطه باعث ایجاد تعارضاتی شده است و از طرف دیگر در نظام جدید دانش آموزان مستعدتر که دارای معدل بالا می باشند می توانند با انتخاب واحدهای درسی بیشتر دوره سه ساله متوسطه را بدون تحمل مسائل ناشی از جهش تحصیلی عرض دو سال طی کنند . (کلیات نظام جدید ص 67 )

بنابر این سمت گیری مذکور با اهداف کلی این شاخه که از جمله اعتلای تربیت ، اخلاق ، سطح فرهنگ و … می باشند در تعارض آشکار قرار می گیرد زیرا دستیابی به اهداف فوق نیازمند آرامش و فرصتهای بیشتر در یک دوره و زمان معین برای آموزش و یادگیری است تا دانش آموزان بتوانند با تمایل بیشتر و آرامش فکری بهتر به آن دست یابند که متاسفانه سنگین بودن محتوای آموزش ، ارائه و نیمسالی واحدی اجرا کردن دوره متوسطه و … دستیابی به اهداف فوق را عملا" مختل و غیر قابل اجرا نموده است .

از تعداد دروس به عنوان نارساییهایی که در نظام پیشین آموزش متوسطه به آنها اشاره شد در نظام جدید نیز مجددا" مشاهده می شود با توجه به ماهیت نظام نیمسالی – واحدی در هر نیمسال تحصیلی دروس به دانش آموزان ارائه می گردد که تعدد آن بیش از یک نیمسال دانشگاهی است و همین امر سبب می گردد معلمان و دانش آموزان در اجرا با مشکلاتی مواجه شوند از جمله مشکلات مذکور ، نداشتن زمان کافی برای تدریس تمام محتوای منظور شده به دلایل حجم زیاد مطالب گنجانده شده در کتب درسی ، فقدان زمان کافی برای استمرار یادگیریها ، با توجه به اینکه یکی از اصول یادگیری دادن فرصت تمرین و تکرار به دانش آموزان است ولی این فرصت در نظام نیمسالی _ واحدی عملا" وجود ندارد _ همچنین مسایل فوق باعث می شود که دانش آموزان در یک هفته با تعداد زیادی از معلمان ارتباط برقرار کنند _ لذا انتظار نمی رود که آنها بتوانند با همدیگر تعامل و ارتباط اصولی و عاطفی که لازم فرآیند آموزش و یادگیری است را برقرار سازند .

ایجاد دوره پیش دانشگاهی در نظام جدید برای تعداد کمی از دانش آموزان مستعد در نظر گرفته شده بود که میزان مذکور متناسب با ظرفیت پذیرش دانشگاهی کشور باشد بنابر این دوره مذکور آخرین سطح متوسطه است که تنها دانش آموزانی را که قصد ادامه تحصیل در دوره های آموزش عالی بعدی را داشتند ، می توانند به آن وارد شوند و این امر بیشتر به این خاطر منظور شده بود تا دانش آموزان به درستی به سایر رشته ها و شاخه های تحصیلی دیگر هدایت شوند اما دلایل متعددی مانند شفاف نبودن اهداف دوره پیش دانشگاهی ، مبهم بودن دوره مذکور ، فشارهای اجتماعی ، فرهنگی ، و بلاتکلیفی فارغ التحصیلانی که پس از اخذ دیپلم سه ساله آموزش متوسطه نظری که نمی توانستند وارد دوره مذکور شوند و موارد دیگر از دیگر نمونه های نارسایی نظام مذکور است .

در دوره متوسطه نظری دروس که دانش آموزان را برای اشتغال مفید در محیط بعد از فراغت از تحصیل ، فراهم کند آنچنان که در هدف کلی این شاخه به آن اشاره شده است عملا" وجود ندارد و برای این منظور به دروس اختیاری دوره یاد شده تاکید کرده اند و تنها درسی که بتواند دانش آموزان را برای کار در بازار کار آماده کنند ، درس کارگاه خود اتکایی است و بعضا" درس هنر ، اما دروس مذکور به دلایل عدم امکانات اجرایی بندرت در مدارس متوسطه نظری ارائه می گردند و بدین ترتیب تحقق اهداف شاخه مذکور نظیر آماده کردن دانش آموزان برای زندگی اجتماعی و اشتغال مفید با توجه به محتوای دروس یاد شده دور از انتظار به نظر می آید .

جلوگیری از تکرار پایه ، حفظ استقلال درسها ، حرکت به سمت افزایش اختیارات دانش آموزان از جمله اهداف متعالی برنامه ریزی نظام جدید بوده است اما مشکلات ساختاری برنامه های درسی نظام جدید و الهام در برخی از اهداف آن مانع از اجرای درست و تحقق اهداف یاد شده گردیده که پدیده دانش آموزان بدون گرایش (یا بدون رشته ) در نظام مذکور از علایم بارز عدم تحقق اهداف یاد شده و یکی از مشکلات اساسی دوره مورد نظر به نظر می آید ، مشکلات یاد شده تنها برخی از مشکلات و مسائل گریبانگیر نظام جدید آموزشی است که اجرای آن را با مشکلات عدیده ای مواجه ساخته است . مشکلات و عوامل دیگر را می توان نام برد که همین راستا مانع از اجرای موفقیت آمیز نظام جدید می گردند . ازجمله ناموزونی در محتوای درسها ( تاکید بر برخی دروس با صبغه علوم انسانی در مقابل علوم پایه ) نارضایتی معلمان به عنوان مجریان اصلی برنامه ها ، وجود پنجره های باز در برنامه هفتگی و نبودن سیاست اجرایی مشخص در چگونگی اوقات فراغت دانش آموزان ، کم رنگ شدن فعالیتهای پرورشی ، عدم فرهنگ این نظام در بین مردم و عدم آشنایی مردم با اهداف آن و ….
مسایل یاد شده فوق الذکر سبب گردیدکه دست اندرکاران و مسئولان نظام آموزش و پرورش به باز نگری در برنامه های درسی آموزش متوسطه بپردازند و پیشنهادهایی در زمینه های زیر ارائه شده است :
الف . کاهش تعداد دروس ارائه شده یا ادغام آنها در یکدیگر

ب . ارائه دروس به صورت سالی _ واحدی

ج . گنجاندن دروس جبرانی و تکمیلی یا امور پرورشی در برنامه جدید

با عنایت به نارساییهای مذکور که پاره ای از آنها که بطور مختصر اشاره و بررسی شده اند پیشنهادهای مسئولان و دست اندرکاران نظام آموزشی کشور در آخرین روز سال 1377 به هیات اجرای نظام ارائه شده است .

(البته تغییر و بازنگری مجدد با توجه به تجربه پیشنهادی دور از انتظار نمی باشد )

بنابراین به منظور آشنایی با فراینده و چگونگی تحولات یاد شده در نظام سالی واحدی ، اجمالا" دو نظام سالی _ واحدی و نیمسالی _ واحدی مورد مقایسه قرار می گیرند :

مقایسه نظام سالی _ واحدی با نیمسالی _ واحدی

نظام های فوق الذکر را در چند زمینه مورد مقایسه قرار می دهیم برای این منظور ابتدا ویژگی ها شرایط و … را در نظام آموزش نیمسالی _ واحدی از نظر می گذرانیم و تغییرات ایجاد شده در آنها را با توجه به نظام جدید سالی _ واحدی بررسی می کنیم برای پرهیز از سردرگمی و ارائه مقایسه ای مناسب از دو نظام یاد شده محورهایی را به عنوان مبنای مقایسه در نظر می گیریم که عبارتند از :

اهداف ، بافت و ساختار نظامها

واحدهای درسی و تغییرات انجام شده در آنها

طول مدت تحصیل و چگونگی فرآیند ارزشیابی تحصیلی

فرآیند هدایت تحصیلی دانش آموزان با توجه به آیین نامه هدایت تحصیلی
اصولا" هدف اساسی تغییر نظام آموزش متوسطه نیمسالی _ واحدی فراهم کردن شرایط و امکانات کافی برای ارتقاء کیفیت آموزشهای متوسطه و توسعه کمی آنها به تناسب نیازهای اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی کشور و در نظر داشتن مختصات جغرافیایی مناطق و مقتضیات نیازهای جنسی و سنی دانش آموزان بوده است که با ایجاد انعطاف لازم در سطوح عالی تر تحصیل و هماهنگی رشته ها با نیازهای کشور و توان و استعداد و علایق دانش آموزان بر طبق شرایط و امکانات محیطی و پیشرفتهای علمی و فنی مد نظر بوده است .
علاوه بر این بالا بودن سطح کیفی و منزلت آموزشهای فنی حرفه ای در استفاده بهینه از امکانات سایر دستگاههای خارج از سیستم آموزش رسمی نیز در راستای همان هدف اساسی بوده است .

اما نظام سالی _ واحدی ضمن تاکید بر اهداف یادشده تزکیه و پرورش دینی و تقویت و توسعه مهارتهای زندگی دانش آموزان نیز مورد توجه قرار گرفته است .

( آیین نامه هدایت تحصیلی و آموزش دوره متوسطه ص 5 )

لازم به ذکر است سیاست کلی آموزش متوسطه با توجه به سطوح و شاخه های متعدد آن اعتلای تربیت ، اخلاق ، سطح فرهنگ و دانش عمومی و آماده ساختن جوانان برای اشتغال مفید و با ادامه تحصیل در سطوح عالی تر تحصیلی می باشد . نظام آموزش متوسطه خود به سه شاخه نظری ، فنی حرفه ای و کار و دانش تقسیم می گردد . هر یک از شاخه های مذکور علاوه بر تلاش در جهت تحقق اهداف و رسالت کلی آموزش متوسطه دارای هدفی خاص و ویژه می باشند که عبارتند از :

الف . شاخه متوسطه نظری : هدایت دانش آموزان به مسیرهای تحصیلی مورد نظر و ایجاد آمادگی لازم در آنان برای ادامه تحصیل در دانشگاهها و ایجاد مهارتهای لازم و حرفه ای و شغلی

ب . شاخه متوسطه فنی وحرفه ای : هدایت دانش آموزان به سمت اشتغال مفید و آمادگی جهت تحصیلات علمی _کاربردی

ج . شاخه کار ودانش : تربیت نیروی انسانی نیمه ماهر ، ماهر ، استادکار و سر پرست مورد نیاز بخشهای مختلف صنعت ، کشاورزی و خدمات اهداف یاد شده در نظام سالی _ واحدی نیز به همین عنوان در نظر گرفته شده اند.

بافت و ساختار آموزش

از نظر ساختاری نظام آموزشی نیمسالی _ واحدی از سه رشته تشکیل شده است :

1-ریاضی _ فیزیک 2-علوم تجربی 3- ادبیات و علوم انسانی

دانش آموزان حدود 70 واحد از دروس را به صورت مشترک و عمومی می گذرانند و 26 واحد به صورت تخصصی هر رشته جمعا" 96 واحد .

اما در سالی واحدی که دارای یک رشته علاوه بر سه رشته فوق الذکر می باشد ( جمعا" چهار رشته ) در میزان واحدهای عمومی و تخصصی تغییراتی داده شده است .شاخه متوسطه نظری حدود 52 واحد را به صورت مشترک و عمومی می گذرانند و تعداد واحدهای اختصاصی آنها به 44 واحد افزایش یافته است پس تعداد دروس مشترک کاهش ولی دروس اختصاصی افزایش یافته است . در نتیجه در نظام سالی _ واحدی تاکید بیشتر بر تخصصی بار آوردن نسبت به نظام نیمسالی _ واحدی می باشد .

در شاخه متوسطه فنی حرفه ای دو نظام از نظر استعداد واحدهای درسی تقریبا" مشابه هستند (60 واحد عمومی و 36 واحد اختصاصی در نیمسالی _ واحدی ولی در سالی _ واحدی 59 واحد عمومی و 37 واحد اختصاصی که تقریبا" مشابه است )

در متوسطه شاخه کار ودانش تغییراتی مشاهده نمی گردد و در هر دو نظام یاد شده تعداد 49 واحد درسی عمومی و 47 واحد درسی دروس انتخابی و مهارتی تخصصی برای آنها منظور شده است که دانش آموزان از طریق مهارت آموزی و کار آموزی آنها را لازم است در داخل مدارس (در صورت وجود کارگاه ) یا در خارج از مدارس ، در سایر مراکز ، مانند مراکز آموزشهای فنی حرفه ای وابسته به وزارت کار و یا آموزشگاههای آزاد می گذارنند همچنین شرایط فارغ التحصیلی در هر نظام گذراندن مجموعا" 96 واحد عمومی واختصاصی می باشد .

اینجا لازم است انواع دروس تعریف شوند سپس به مقایسه آنها در دو نظام بپردازیم .

دروس عمومی : الزما" به دروسی گفته می شود که آموختن آنها به منظور ارتقاء بینش علمی ، اجتماعی ، سیاسی و… دانش آموزان ضرورت دارد و آموختن آنها در تمام رشته های تحصیلی ضرورت دارد .

دروس اختصاصی :آموختن این گونه دروس سبب تقویت پایه های علمی دانش آموزان برای ورود به بازار کار یا اشتغال و ادامه تحصیل می شود .

دروس پرورشی : به دروسی گفته می شود که سبب تقویت اعتقادات باورهای دینی ، اخلاقی و توسعه مهارتهای زندگی تخصصی و اجتماعی با توجه به استعداد و علایق دانش آموزان انتخاب می شوند .

دروس انتخابی : اینگونه دروس را دانش آموزان با توجه به علایق خود از میان مجموعه ای از دروس مطابق با دستورالعمل های خاص انتخاب می کنند .

پودمانهای مهارت : دروسی است که از طریق آنها مهارتهای حرفه ای مورد نیاز برای اشتغال به یک کار مفید به صورت نظری و عملی آموزش داده می شوند .

با توجه به تعاریف فوق الذکر در ادامه به مقایسه دروس دانش آموزان با توجه به درس ، رشته تحصیططلی و … آنها می پردازیم :

ابتدا دروس عمومی :

شاخه نظری که شامل سه رشته ادبیات و علوم انسانی ، علوم تجربی و ریاضی فیزیک می باشد جمعا" 66 واحد دروس عمومی _ الزامی را می گذارنند اما شاخه متوسطه فنی حرفه ای 58 واحد و شاخه کار ودانش 45 واحد دروس ارائه شده به تناسب وضعیت آموزش در نظام نیمسالی _ واحدی ارائه شده اند مانند قرآن ، تعلیمات دینی به تفکیک از1 تا 3 و دروس متون وادب فارسی و نگارش دستور زبان به تفکیک از 1 تا 5 و تربیت بدنی از 1 تا6 ارائه شده اند ( جمعا" در 6 نیمسال یا ترم در مجموع 3 سال دوره متوسطه)

اما در نظام سالی – واحدی با توجه با توجه به اینکه آموزش به صورت پایه ای و سالی است در ساختار مذکور تغییراتی ایجاد شده است و برخی از دروس با هم ادغام شده اند . عناوین دروس در نظام نیمسالی جمعا" 43 عنوان بوده که با توجه ترکیب صورت گرفته در نظام سالی به 29 عنوان کاهش یافته است .

برخی از دروس ادغام شده اند مثلا" درس تعلیمات دینی (1) و درس قرآن (1) در نظام نیمسالی به یک درس تعلیمات دینی و قرآن (1) ادغام یافته است و یا تربیت بدنی (1) و تربیت بدنی (2) ادغام یافته و به صورت تربیت بدنی (1) در نظام سالی – واحدی ارائه می شوند .

از نظر عناوین دروس انتخابی در نظام نیمسالی _ واحدی به تناسب رشته ها متفاوت می باشد مثلا"کسانی که می خواهند از سال دوم متوسطه به رشته ریاضی بروند می بایست در سال اول درس هندسه (1) را انتخاب و می گذارندند و آنهایی که به رشته تجربی تمایل داشتند باید در سال اول درس زیست شناسی (1) و رشته علوم انسانی نیز درس تاریخ معاصر و دروس اختیاری شامل کارگاه خود اتکایی شامل هنر (1) و (2) بودند که بندرت در مدارس ارائه می شدند ولی در نظام سالی _ واحدی تمام دروس اختیاری و انتخابی تحت عنوان دروس پرورشی به میزان جمعا" 5 واحد ارائه می شوند البته دروس دیگری به تناسب برخی دانش آموزان ضعیف و قوی در بعضی درسها ارائه می شوند مانند ریاضی جبرانی و ریاضی تکمیلی به ترتیب برای دانش آموزانی که در درس ریاضی سال اول دبیرستان ضعیف و قوی می باشند .

این دروس در نظام نیمسالی از 8 واحد به 5 واحد در نظام سالی _ واحدی تقلیل یافته اند .

طول مدت تحصیل و چگونگی فرآیند ارزشیابی

در هر دو نظام آموزشی طول مدت تحصیل سه سال می باشد و تعداد واحدهای درسی برابر 96 واحد است که باید در این سه سال برای کسب دیپلم بگذرانند در نظام سالی واحدی حداکثر 4 سال به خاطر وجود مردودی در پایه ی اول ارتقا یافته است و برای دانش آموزان سال سوم نظام سالی _ واحدی تا دی ماه سال دیپلم آنهاست . پس حداکثر طول تحصیل برای دانش آموزان سالی _ واحدی در صورتی که در پایه ی اول تکرار پایه نداشته باشند 5/3 سال و در صورت تکرار پایه 5/4 سال است .

وضعیت فوق برای نیمسالی _ واحدی به گونه ای دیگر است . دانش آموزان چنانچه سه سال مستمر و یا چهار نیمسال متناوب مشروط شوند (معدل تحصیلی کمتر از 10 ) حق ثبت نام و ادامه ی تحصیل در مدارس روزانه را نداشته و باید به مدارس شبانه هدایت شوند و در آنجا تا سه سال مجاز به ادامه ی تحصیل می باشند. بنابراین حداکثر مدت تحصیل با احتساب روزانه و شبانه برای نظام نیمسالی _ واحدی جمعاٌ 5 سال است . از نظر چگونگی فرآیند سنجش و ارزشیابی ( امتحان ) هر دو نظام مشابه می باشند با هدف زیر :

1-سنجش میزان تحقق اهداف آموزشی و آگاهانیدن فراگیران و اولیای آنان از میزان پیشرفت تحصیلی آنها .

2-تشخیص استعدادها و علایق دانش آموزان جهت هدایت و راهنمایی تحصیلی آنها در زمینه های مختلف و تقویت روحیه ی تلاش و ایثار و… در آنان .

3- تعیین میزان کیفیت محتوای آموزشی و حصول اطمینان از تحقق شرایط لازم در دانش آموزان جهت ارتقاء به سطوح عالی تر تحصیل .

لازم به ذکر است در هر دو نظام آموزشی ارزشیابی طی زمانهای مختلف انجام می گیرد

( تکوینی _ تراکمی )

تحلیل و ارزیابی:

نظام تعلیم و تربیت هر کشور یکی از مهمترین و اساسی ترین عامل ترقی آن ثبات و استحکام سایر برنامه های آن است . و غفلت از آن صدماتی جبران ناپذیری بر پیکره ی اجتماع وارد نموده و نسل آینده را در تاریکی وانحطاط فرو می برد لذا بر تمامی مسئولین هر نظام مهمترین وظیفه ، تعلیم و تربیت نسل آینده است ، نسل آینده است که آینده را می سازد و کشور را به سوی پیشرفت و شکوفایی سوق می دهد .و جامعه شناسان بیش از سایرین اهمیت این نهاد را گوشزد می کنند .

ارزش تعلیم وتربیت آدمی و زیانهایی که بر اثر فقدان یا نقصان آن دامنگیر فرد و جامعه می شود از یک طرف و انحراف آن از مسیر صحیح در مدت نسبتا" طولانی رشد کودک از طرف دیگر ، ایجاب میکند که فعالیتهای مربوطه و برنامه ریزی های درسی و آموزشی آن مورد توجه خاص قرار گیرد و تدابیر مربوط به اداره آن با دور اندیشی و آینده نگری هر چه تمامتر اتخاذ شود تا باشد که فرد وجامعه را به سوی هدف غایی تربیت هدایت کند .

برنامه ها وفعالیتهای نظام آموزشی و پرورشی ، همواره باید متوجه تحقق مقاصد مورد توجه باشد و در اجرا از وجود هماهنگی بین همه بخشهای آن اطمینان کامل حاصل شود . شیوه های آموزش و تربیت و روشهای تدریس و محتوای آن باید با توجه به نتایج مورد انتظار انتخاب گردد و در صورت عدم تحقق اهداف ، در موارد فوق الذکر تجدید نظر گردد .

هدفهای آموزش و پرورش در مقاطع مختلف تحصیلی از طریق مواد درسی یی که در برنامه ها پیش بینی شده است ، تحقق حاصل می کند . بنابر این ، هر ماده درسی هدفی نسبتا" کلی و هر قسمت از برنامه تفصیلی آن هدفی جزیی تر دارد . نیل به هدف هر ماده درسی در پایان دوره تحصیلی و یا در پایان سال تحصیلی و نیل به هدف هر درس در ساعتی که برای آن در برنامه منظور می شود ، امکان پذیر است . هدفهای خاص آموزش متوسطه را …که مکمل هدفهای کلی و عمومی آموزش و پرورش به شمار می رود و به موازات کوشش مداوم مدرسه و اجتماع برای رسیدن به هدفهای زیر توجه خاصی عنایت شود : الف . ایجاد و تقویت یک یا چند مهارت قابل عرضه در بازار کار که با استعدادهای فردی تناسب داشته باشد و در عین حال برای نیازمندی جوانانی که در پایان دوره متوسطه به فعالیت می پردازند ، مفید واقع شود .

ب . ایجاد آمادگی کافی و مطلوب برای تحصیلات دانشگاهی و نیل به درجه تخصص در رشته های نظری و عملی یا علمی و فنی .

ج . کمک و یاری جوانان در جهت کشف و شناخت استعدادها و توانمندیهای فردی .

بنابر این هدف کلی آموزش و پرورش باید تربیت مردم مومن ، متقی و مسئول در رابطه با خالق ، مفید و متعهد در رابطه با جامعه و همنوعانش و متفکر و خلاق و مولد در رابطه با عالم طبیعت باشد .

در این راستا برنامه های آموزش و پرورش چنان باید دقیق و سنجیده و کارشناسانه تنظیم و تدوین گردد که از هر گونه نارساییها و کاستیها در تمام ابعاد آموزشی و پرورشی مبرا شده تابتواند تامین کننده اهداف غایی آموزش و پرورش باشد . و مانند نظام آموزش متوسطه گذشته نارساییها دوباره تکرار نگردد که برخی از آن نارساییها عبارت بوده اند از :

1- کم توجهی به پرورش علاقه و استعدادهای دانش آموزان .2- تاکید بر دروس نظری 3- عدم ارزش گذاری آموزشهای خارج از مدرسه 4- نارسا بودن شیوه مهارت آموزش . 5- تکرار پایه در نتیجه تجدید و ترک تحصیل زودرس و فقدان تسهیلات مناسب برای بازگشت مجدد به تحصیل .

بنابر این نارساییهای موجود در نظام آموزشی کشور بیش از پیش مسئولین امر را به ایجاد تحولات و تغییرات بنیادی مذکور وادار می نمود. مزایای طرح جدید آموزش متوسطه :

1- ایجاد دوره پیش دانشگاهی 2- تشکیل شاخه جدید کار و دانش و هدایت آنها به بازار کار

3- کوتاه شدن دوره آموزش عمومی از 12 به 11 سال (به جز دوره پیش دانشگاهی )

4- تشکیل دوره های کاردانی پیوسته

5- جلوگیری از تمرکز و تاکید بر آماده کردن کلیه دانش آموزان برای ورود به دانشگاهها

6- اجرای شیوه نیمسالی _ واحدی فرصتی است برای آشنا کردن دانش آموزان دوره متوسطه با سیستم دانشگاهی

7- با توجه به برنامه ریزی خاص این دوره امکان متناسب نمودن رشته های تحصیلی با نیازهای جامعه بیشتر می شود

8- باز شدن راه جدید حرفه آموزی در نظام آموزش و پرورش

9- امکان تطبیق بیشتر آموزشها با واقعیتهای زندگی

10- فراهم سازی امکان توجه بیشتر به علایق و استعدادهای دانش آموزان

11- ایجاد انعطاف لازم به منظور رسمیت گیری آموزشهای متوسطه در جهت اشتقال مفید و ادامه تحصیل در آموزش عالی و تعیین رشته های تحصیلی برحسب نیازهای کشور و علایق و استعدادهای دانش آموزان بر طبق شرایط و امکانات محیط و توجه به پیشرفتهای علمی و فنی .

12- جلوگیری از تکرار پایه ، حفظ استقلال درسها و جلوگیری از پنجره های باز در برنامه های هفتگی که در نظام نیمسال _ واحدی بود .

شایان ذکر است که متاسفانه در نظام سالی _ واحدی نیز برخی نارساییها مشاهده می شود که انتظار می رود مسئولین نظام آموزشی و پرورشی در فرصتهای مناسب در صدد رفع آنها شوند .برای مثال : عدم هماهنگی محتوای دروس و ارزشیابی پایانی سوم راهنمایی با سال اول متوسطه که در این عبور یعنی از یک مقطع به مقطع دیگر افت شدید تحصیلی به چشم می خورد و ……….

منابع و ماخذ :

شکوهی غلامحسین ، تعلیم و تربیت و مراحل آن ، انتشارات آستان قدس رضوی _ مشهد 1370

آیین نامه آموزشی دوره سه ساله سالی _ واحدی

بخشنامه ها و آیین نامه ها و دستورالعملهای آموزش و پرورش منطقه 5 تهران

روحی حسین ، آیین نامه ها و دستورالعملهای نظام جدید ، آموزش و پرورش تهران

کلیات نظام جدید آموزش متوسطه سال 1379

عنوان تحقیق :

مقایسه نظام آموزشی سالی _ واحدی با نظام آموزشی نیمسالی _ واحدی

نام رشته :تاریخ و فلسفه ی آموزش و پرورش

(گرایش تعلیم و تربیت اسلامی)

مربوط به درس : جامعه شناسی آموزش و پرورش پیشرفته

نام استاد :جناب آقای دکتر محمد رسول گلشن

نام محقق : کریم بیرامی

دی ماه :1382

فهرست مطالب :

مقدمه000000000000000000000000000000000000000000000000 1

هدفهای آموزش و پرورش در دوره متوسطه0000000000000000000000000 2

اهم نارساییها در نظام آموزش متوسطه گذشته 00000000000000000000000 3

مزایای طرح جدید آموزشی متوسطه 00000000000000000000000000000 4

اهم نارساییهای نظام نیمسالی _ واحدی 000000000000000000000000000 7

مقایسه نظام سالی _ واحدی با نیمسالی _ واحدی00000000000000000000 10

بافت و ساختار آموزش00000000000000000000000000000000000000 11

طول مدت تحصیلی و چگونگی فرآیند ارزشیابی 0000000000000000000000 14

تحلیل و ارزیابی 000000000000000000000000000000000000000000 15

منابع وماخذ 18000000000000000000000000000000000000000000000

---

راهبری نوشته‌ه

gl/l (1141)

رفتن به محتوا

gl/l (1141)

1-واکسن چیست؟

واکسن دارویی است که برای تحریک سیستم ایمنی و در نتیجه تولید پاسخ مناسب طراحی شده است گاهی یک بار واکسیناسیون شخص را تا آخر عمر مصون نگه می‌دارد. (23)

-تاریخچه واکسیناسیون

اولین اطلاعات در مورد واکسیناسیون به قرن ششم بر می گردد. واکسیناسیون از زمان های بسیار قدیم در هند، چین و ایران مورد استفاده بوده است. تقریباً در قرن پیش بود که دکتر ادوارد جنیریک تکنیکی را برای واکسیناسیون بر ضد آبله کشف کرد. در 14(May) سال 1975 دکتر جیمز اولین بار از ویروس ضعیف شده آبله گاوی برای واکسناسیون فردی به نام جیمز فیلیپ بر علیه آبله استفاده کرد. کار جنر با واکسیناسیون آبله گاوی اولین تلاش علمی برای کنترل بیماری های عفونی بود. که با تلقیح دقیق و برنامه ریزی شده سیستماتیک صورت گرفته بود. کار ادوارد جنر پایه ای برای ساختن واکسن های جدید و مدرن شد. با وجود اینکه تقریباً یک قرن پیش دانشمند فرانسوی، دکتر لوئی پاستور دریافت که یک فرد می تواند بر علیه یک بیماری مسری و عفونی حفاظت شود هنگامی که این فرد با پاتوژن ضعیف شده آلوده شود که باعث ایجاد بیماری بسیار ضعیف و آرام می‌کند که تقریباً بدون ضرر است. مهمترین رویدار در تاریخ واکسیناسیون که به آن دلیل لوئی پاستور مشهور شد در سال 1885 زمانی رخ داد که پسری به نام ژوزف میستر توسط یک سگ هار گاز گرفته شده بود. برای اولین بار در تاریخ فردی به صورت موفقیت آمیز بر علیه هاری واکسیناسیون شده بود.

تا قرن نوزدهم در واکسن ویروس انسانی به وجود آمد. یکی واکسن آبله جنر و واکسن هاری که توسط لوئی پاستور ساخته شد. سه واکسن باکتریایی انسانی (تیفوئید، وبا و طاعون) نیز همچنین به وجود آمدند. تحقیقات اکتشافی و گسترش وسیع در علم واکسن سازی از سال 1950 شروع شد. دو واکسن معروف در طی این سالها به وجود آمدند که یکی واکسن غیر فعال شده پولیو بود که توسط دکتر جوناس سالک تولید شده ودیگری واکسن زنده پولیو بود که توسط دکتر آلبرت sabin تولید شد. به دنبال آن واکسن های دیگری نیز به وجود آمدند که به صورت گسترده ای بر علیه سرخک، اوریون، سرخچه و هپاتیت B و استرپتوکوکوس نومونیا و هموفیلرس آنفولانزای تیپ B مورد استفاده قرار گرفتند. (1)

-واکسن و واکسیناسیون

مشاهده افرادی که از بعضی بمیاری های عفونی بهبود می یافتند و پس از آن نسبت به آن عفونت مچدد مقاوم می شدند مدتها قبل از به وجود آمدن علم ایمونولوژی و فهم ما از پاسخ ایمنی صورت گرفته بود. البته تلاش های پیگیر خبر (Jenner) و پاستور Pasteur) برای بازسازی این پدیده مقدمه و محرک اولیه ایجاد علم ایمونولوژی بود. تلاش های آنها برای ایجاد ایمنی از طریق تماس مصنوعی با عوامل عفونی آنقدر موفقیت آمیز بودکه بسیاری از بیماری ها که زمانی جزو بیماری های خطرناک و کشنده بودند به سرعت کنترل شدند. واکنسن هایی علیه آبله، هاری، کزاز، سیاه زخم، وبا و دیفتری ساخته شد. این مسئله تا حدی مسئول ازدیاد فوق العاده در جمعیت اخیر دنیا شد که متاسفانه بدون تحویلی در ساخت غذا صورت گرفته است. به طوری کلی روش‌های ایمنی سازی با ارائه دادن مشتق شده از یک عامل عفونت به یک فرد در ارتباط هستند به طوری که یک پاسخ ایمنی به وجود آمده و مقاومت نسبت به آن عامل عفونت تحریک شود. این روش به نام ایمنی سازی فعال (active immunization) خوانده می شود. در مقابل می توان آنتی بادی از پیش تشکیل شده را به فرد گیرنده آسیب پذیر تزریق کرد تا یک حالت ایمنی موقتی ولی فوری ایجاد شود که به این فرایند ایمن سازی غیر فعال (Passive immunization) گفته می شود. قبل از تعیین اینکه آیا تزریق واکسن برای کنترل بیماری خاصی لازم و امکان پذیر هست یا نه باید سه شرط وجود داشته باشد: اول اینکه ارگانیسم های ایجاد کننده بیماری به طور عامل شناسائی شوند. در حالی که این شرط بدیهی به نظر می رسد ولی همواره در عمل و حداقثل دربرخی از بیماری های حیوانات اهلی، به آن توجیه نشده است. دوم اینکه باید مشخص شود که حقیقتاً یک پاسخ ایمنی می تواند در برابر بیماری مورد بحث محافظت بعمل آورد. بهمین علت هرگز نباید واکسن آبله را برای درمان عفونت های هرپس و ویروس راجعه (recurrent herpes virus) یا زگیل به کار برد. مثال های دیگری از پاسخ های ایمنی بدون داشتن اثر محافظتی در بیماری ویروسی در اسبها، بیماری پارو ویروس (parvovirus) دوسمور، بیماری آلیوتیان (Aleution disease) و جود دارد که در آن پاسخ های ایمنی خود مسئول بسیاری از فرایندهای بیماری است و بنابراین به آن شدت می بخشد. بالاخره واکسیناسیون، جواب منفی نیز دارد. قبل از استعقای هر واکسنی باید مطمئن شد که خطرهای آن بیشتر از خطر احتمال وخیم تر شدن بیماری نباشد، برای مثال آبله از تاریخ 26 اکتبر 1977 در دینا ریشه کن شده است. از آنجائی که واکسیناسیون برای آبله ممکن است منجر به اسفالیت (encephatitis) گردد و شاید هم به مرگ منجر شود هیچ گونه دلیلی برای زدن واکسن آبله به افراد طبیعی وجود ندارد. اخیراً بحث قابل توجهی در مورد ریسک های واکسیناسیون علیه بورد تلاپستوسیس (B.pertussis) سیاه سرفه در مقابل حرارت خود بیماری سیاه سرفه پیش امده است. واکنش های شدید نسبت به واکسن سیاه سرفه نادرند. با وجود اینکه تب بالا، تشنج و واکنش های غشی مشاهده شده است لیکن آنفالیت حاد صدمه دائم مغزی و مرگ به ندرت دیده می شوند. البته برآورده شده است که اگر واکسیناسیون قطع شود تعداد مرگ های مربوط به سیاه سرفه در ایالات متحده از حدود 10 به 35 تا 60 مرگ در سال صعود می کند. روشن است که فوائد نسبی این واکنش باید به دقت بررسی شود.

انواع شیوه های ایمن سازی:

ایمن سازی غیر فعال و ایمن سازی فعال دو شیوه ای هستند که می توان به وسیله یک آنها یک فرد را نسبت به یک عامل عفونی مقاوم کرد. ایمن سازی غیر فعال، از طریق انتقال آنتی بادیها از فرد مقاوم به فرد آسیب پذیر به طور موقت در این مقاومت به وجود می آورد. آنتی بادری های منتقل شده به طور غیر فعال حفاظت فوری ایجاد می کنند ولی چون به تدریج تابودینده می شوند میزان حفاظت نیز کم شده و فرد گیرنده، متعاقب آن نسبت به عفونت دوباره آسیب پذیر می گردد.

دسته بندی راه های کسب مصونیت در یک فرد.

(ایمن سازی غیر فعال: Passive immunization):

ایمن سازی غیر فعال مستلزم این است که آنتی بادی در فرد دهنده با استفاده از از روش ایمن سازی فعال تولید شود تا بتوان این آنتی بادری ها را برای ایجاد حفاظت به جانور آسیب پذیر تزریق نمود. این آنتی بادی ها را می توان در جانوران هر گونه ای و علیه طیف وسیعی از پاتوژنها تولید نمود. یکی از مهمترین شیوه های ایمن سازی غیر فعال حفاظت انسان ها و حیوانات دیگر در مقابل کزاز به وسیله آنتی سرم های ایجاد شده در اسب بوده است. این آنتی بادی ها که ایسیون گلوبولین (immune globolin) نام دارد به وساطه یک سری تزیریقات ایمنی زا در اسب های جوان بوجود می‏آیند. توکسین های کلستریدیومها پروتئینی هستند و می توان با به کار بردن فرمالدئید آنها را غیر سمی کرد. توکسین هایی که از این روش به دست می آیند. توکلئید نام دارد. در ابتدا به اسبها توکوئید تزریق می شود ولی با به وجود آمدن آنتی بادی ها تزریقات بعدی حاوی توکسین خالص شده می گردند. پاسخ های اسب ها تحت نظر گرفته می شود و زمانی که سطح آنتی بادی ها به حد کفایت رسیده خون اسبها گرفته می شود. گرفتن خون به فواصل مشخصی انجام می شود تا زمانی که سطح آنتی بادی ها نزول کند که در این هنگام دوباره آنتی ژن به اسبها تزیریق می شود. پلاسما از خون اسب جدا شده و به آن سولفات آمونیوم اضافه می شود تا بخش گلوبولین تغلیظ و خالص شود. سپس این فراورده آنتی بادی خاصل شده دیالیزه فیلتره، تیتره و تجویز می گردد. آنتی سرم اسب مصونیت کامل در برابر کزاز ایجاد می‌کند ولی عاری از عوارض جانبی نیست. این اسیون گلوبولین چون تنها به واسطه کاتابولیسم از بین می رود برای مدتی طولانی دوام خواهد آورد. البته اگر این آنتی سرم به حیوانی از گونه دیگری، مثل انسان داده شود بیگانه شناخته می شود و یک پاسخ ایمنی در مقابل آن ایجاد شده و به سرعت از بین می رود.

-بررسی واکسن های قدیمی و جدید

واکسن های قدیمی شامل میکروب کشته شده، ضعیف شده و یا میکروب زنده بودند. این دسته از واکسن ها برای محافظت علیه بیماری هایی مثل فلج اطفال- آبله و مخملک مناسب بودند. به زودی با پیشرفت در تکنولوژی کشت سلولی دانشمندان به سمت ساخت واکسن هایی که بر پایه کشت سلولی بودند هدایت شدند. آنها دریافتند که تلقیح یک یا چند پروتئین از پاتوژن خیلی بهتر از خود پاتوژن می تواند باعث ایمنی زدایی شود. و بعد از آن نیز از پپتیدهای آنتی ژنتیک به عنوان واکسن و به جای پروتئین های پاتوژن استفاده کردند.

-واکسن های نسل جدید

امروزه از علم بیوتکنولوژی برای گسترش و ادامه ساخت واکسن های حیوانی و انسانی استفاده می شود. واکسن های مدرن مختلف که بر پایه علم بیوتکنولوژی تولید شده اند با استفاده از پیشرفت در علومی مثل ایمونولوژی، میکروبیولوژی، زیست شناسی مولکولی، بیوتکنولوژی و منهدسی ژنتیک به دست آمده اند. در حال حاضر واکسیناسیون یکی از بهترین و با ارزش ترین راه ها برا جلوگیری از ابتلا به بیماری است. یک بار ایمنی سازی، مشخص را تا آخر عمر در برابر بیماری حفاظت می‌کند. دو گروه واکسن بر پایه علم بیوتکنولوژی ساخته شده است. واکسن های انسانی و واکسن های حیوانی با آمدن بیوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک دانشمندان این شانس را پیدا می کردند که از تکنولوژی های مختلف برای گسترش واکسن های جدید استفاده کنند. پیشرفت تکنولوژی و تحقیقات واکسن نتیجه تغییری از واکسن های سنتی است که شامل تمام ارگانیسم میکروبی زنده است. به سمت واحد ایمن تر پیش می رود و یا واکسن های نوترکیب است که فقط شامل ترکیبات آنتی ژنتیک لازم برای ایجاد ایمنی کافی است. مهندسی ژنتیک میکروبی و سیستم های بیان ژن در سطح بالایی برای گسترش این فرآیند مفید بوده اند. واکسن های مخاطی که از باکتری ها و ویروس های نوترکیبی ساخته شده اند به عنوان واکسن های میانی برای آنتی ژنهای هترولوژ مورد استفاده قرار می گیرند. باکتری های زیاد تخفیف حدت یافته مثل سالمونلا، مایکوباکتریوم بوسیس، شیگلا، لیتریا مونوسیتو ژنز واسترپتوکوکوس گوردنی به عنوان ناقلین آنتی ژن مورد توجه هستند. نژادهای باکتریایی برای استفاده به عنوان واکسن های نوترکیب و غیر نوترکیب پیشرفت یافته اند. به دنبال ایمنی سازی باکتری نوترکیب زنده در داخل سلول میزبان تکثیر یافته و باعث بیان ژن ها و آنتی ژن ها شده در نتیجه باعث ایجاد ایمنی در موقع هدف می شود. ویروس های نوترکیب برای ساختمان واکسن هایی انتخاب می شوند. زمانی که تغییرات پس از ترجمه برای پروتئین ها لازم است و زمانی که شناسائی ایمولوژیکی بهتر در سطح سلولی نیاز است. باکتری های غیر بیماری زا را از طریق مهندسی ژنتیک طوری دست کاری می کنند که می تواند باعث بیان ژن شود. مثلاً آنتی ژنهایی که در سطح قرار دارند و یا آنتی ژنهای محلول و یا آنتی ژن هایی که به غشا باند شده اند و یا در فرمهای ترشحی هستند.

-BAC- VAC

یک تیپ جدید از تکنولوژی واکسن است که بر پایه کروموزوم های مصنوعی باکتری هایی ساخته شده اند. (BAC) که شامل قسمتی از ژنوم HSC-1 که مسئول تولید مثلی است و بیشتر از آنتی ژن هرپس سیمپلکس (1) که شامل هر دو ایمنی سلولار و همورال است حضور پیدا می‌کند.

BAC-VAC دارای این قدرت است که تعداد زیادی از آنتی ژن های که شده توسط ژن ها را حمل می‌کند.

-واکسن ضد کوکائین

واکسن های جدید دیگر واکسن بر ضد کوکائین است. آزمایشات صورت گرفته بر روی حیوانات نشان داده است که آنتی بادی کوکائین می تواند به فرم یک واکسن درمانی عمل کند و این کار را با اتصال مولکول کوکائین در بدن انجام می دهد و آنها را از آسیب ناشی از کوکائین در امان نگه می دارد. واکسن کوکائین برای درمان افرادی که از دوز زیاد کوکائین مصرف کرده اند. و یا افرادی که به کوکائین معتاد هستند استفاده می شود.

-واکسن های ژنی

واکسن های دیگری واکسن هایی هستند که درآنها از ژن استفاده می شود که در آنها از ایمن سازی به وسیله DNA یا RNA استفاده می شود و باعث ایجاد ایمنی مطلوب می شود. تزریق مستقیم ژنی که باید بیان شود در سلول میزبان باعث کد کردن پروتئین های آنتی ژن شده در نتیجه باعث ایجاد ایمنی بر علیه آن می شود.

-واکسن هایی که در آنها از مولکول آدهزین استفاده می شود

مولکول های دیگر نظیر آدهزین adhesins نیز برای تولید واکسن مورد بررسی هستند. اتصال ابتدائی آدهزین باکتریایی به سلول میزبان باعث ایجاد کلنی های متعدد و مختلفی از باکتری های عفونی می شود. تولید آنتی بادی بر علیه این آدهزین مانع اتصال آن و ورود پاتوژن های عفونی می شود. برخی از آدهزین ها به قرار زیر است.

پروتئین آدهزین Film H از پاتوژن های روده ای مثل Perlactin , FHA , Ecoil از بردتلاپرتوزیس، Hmw2 , Hmw1 از هموفیلوس آنفولانزا و PsaA از استرپتوکوکوس پنومونیه هستند. آنتی ژن های سطحی مثل PsaA (پروتئین سطحی (A) پنوموکولی) از استرپتوکوکوس پنومونیه در حال تحقیق برای تولید واکسن هستند.

-واکسن های خوراکی

از واکسن های دیگر واکسن های خوراکی هستند. این دسته از واکسن ها نیازی به سرم ها و فریز کردن ندارند. واکسن های خوراکی در مقایسه با واکسن های تزریقی یک راه مناسب و ارزان قیمت برای اعمال و اجرای واکسن ها نشان می دهند. واکسن های خوراکی سیستم ایمنی را از بین واکنش های متقابلشان با لایه مخاطی راه معده ای، روده ای به راه می اندازند. و این دسته از واکسن ها در مقایسه با واکسن های تزریقی موثر بوده و موجب پاسخ ها و واکنش های ایمنی بر ضد بیماری های غفونی می شود که از طریق سطوح مخاطی به بدن تجاوز می کنند. گیاهانی که دارای ژن های پیوندی هستند خط مشی تکنولوژی برای گسترش و استفاده از واکسن های خوراکی را پیشنهاد می کنند.

-استفاده از زیر واحدهای پپتیدی برای تولید واکسن

از تکنولوژی های جدید دیگر برای تولید واکسن استفاده از زیر واحدهای پپتیدی برای تولید واکسن است Vaccinomes که در آنها از ژنوم برای تهیه واکسن استفاده می شود.

پپتیدهای Cyclic به عنوان یک نماینده ایمنی زا از پپتیدهای in combination with mannan ساختگی و مصنوعی به عنوان واکسن برای diabetes، آنتی ژن برای ویروس هرپس سیمپلکس به عنوان پروتئین تعدیل کننده پپتیدهای آنژیوتانین II و به عنوان گیرنده پپتیدی ترومبین عمل می‌کند.

واکسن های ساکاریدی

از دسته دیگر واکسن های ساکاریدی هستند. بیماری های اصلی که بیماری های هدف برای اینگونه واکسن ها هستند عبارتند از سرطان، بیماری های کاردیو سکولار، آرتریت دیابت، التهاب و بیماری آلزایمر است.

واکسن های DNA

واکسن های DNA یک مولکول DNA دو رشته ای حلقوی است فرستاده شده به یک پلاسمید که شامل ژن های کد کننده یک یا چندین پروتئین پاتوژن هستند. از واکسن های DNA می توانند در مورد درمان افرادی که دچار بی نظمی و یا درهم ریختگی ژنتیکی شده اند مثل همفیلی به وسیه ژن تراپی استفاده کنند که با این روش فاکتورها را در سلول های مورد نیاز وارد کرده و بنابراین می توانند باعث درمان هموفیلی شوند و همچنین در مورد پیش گیری در مورد بیماری هپاتیت B در مورد استفاده از این پروتئین‌های نوترکیبی برای ایمنی سازی ظهور واکسن های نسل دوم را نشان داد. در مورد هپاتیت B پروتئین های انولوپ ویروسی در سلول های مخمر ساخته ده زیاد شده و تصفیه می شوند. کشف سلولی نیز انسان را به سوی ساخت واکسن های جدید هدایت کرد.

مزیت واکسن های DNA

یکی از بزرگترین مزیت های واکسن DNA این است که این گونه واکسن های ترکیبی از واکسن های زنده و غیر زنده مفید هستند. سلول میزبان که به عنوان یک سلول آلوده شده ظاهر می شود آنتی ژن های کد شده به وسیله واکسن DNA را بیان می‌کند. آنتی ژن مشتق شده پپتیدی به وسیله مولکول های MHC کلاسI و به وسیله بیان سلول حضور خواهند یافت. این بدین معنی است که یک ایمنی وسیع و کامل می تواند به دست آید. از زمانی که تمام واسکن های DNA بر پایه اصول متشابه ساخته شدند آماده کردن واکسن های جدید با آنتی ژن های حفاظتی شناخته شده نسبتاً آسان است. علاوه بر آن پلاسمید DNA در مقایسه با تعداد زیادی از واکسن های معمولی برای ساخت ارزان تمام می شوند و در تمام محیط ها و از همت جهات ثابت و پایدار هستند. واکسیناسیون بر ضد ویروس VHS که باعث ایجاد سپتی سمی خونریزی دهنده درماهی رنگین کمانی می شوئد و به عنوان یک مدل برای نشان دادن پتانسیل واکسیناسیون DNA برای ماهی قرار گرفته است. محصولات کد شده از گلیکوپروتئین های G ویروسی حفاظت و ایمنی عالی می دهد. مقدار بسیار کم (تقریباً 1ng) از پلاسمید DNA تزریق شده در داخل ماهیچه ماهی تقریباً حفاظت مهم نامعلوم می دهد در حالی که 10ng تزریق شده DNA حفاظت و ایمنی بسیار خوبی می دهد. یک دوره آزمایشی با واکسیناسیون DNA بر ضد ویروس VHS در ماهی رنگین کمانی (هر g4 –3) برای مطالعه سطح و دوره ایمنی و حفاظت بعد از واکیسناسیون انجام گرفته شد. نمونه های آزمایشی به مدت یک هفته بعد از واکسیناسیون تا 24 هفته بعد از واکسیناسیون صورت گرفت. مقدار DNA تزریق شده DNA m1 بود. در تمام مدت ماهی های واکسیناسیون شده PC DNA- VhSG بسیار خوب ایمن و محافظت شده بودند. حفاظت و ایمنی به مدت یک هفته بعد از واکسیناسیون نشان داد که شامل هر دو مکانیسم یعنی هم خاص و هم غیر خاص یا معمولی است. در این آزمایشات نشان دادند که واکسیناسیون توسط DNA ابزار بسیار مناسبی برای پروفیلاکسی بر ضد بیماری های ویروسی در ماهی های کشت داده شده روی آب است. در این دوره از آزمایشات هیچ مدرکی مبنی بر اینکه این واکسن های دارای اثرات منفی هستند، یافت نشد. هرچند بزرگترین مانع در این دوره آزمایشی برای تولید واکسن های DNAافکار عمومی کلی بر ضد حضور تغییرات ژنتیک مادزادی در تولید محصولات غذایی است.

2-اصول ایمنی سازی ژنتیکی:

رهایی یا واگذاری ژن و بیان توالی های آنتی ژن توسط پپتید آلسترون تنظیم کننده استراتژی برنامه داشنگاه است و بر روی اهمیت مکانیسم های مولکولی برای گسترش واکسن های DNA و ژن تراپی کار میکند. هدف اصلی از این برنامه گسترش یک زیر تیپ از واکسن DNA بر ضد ISAV (ویروس عفونی آنمی دهنده در ماهی سالمون) به عنوان یک مدل برای مطالعه مکانیسم های مولکولی برای درمان ژن، بیان ژن و تولید ایمنی در ماهی سالمون و زبرا (Zebra) می باشد.

برخلاف بیشتر تحقیقاتی که روی این رشته جدید صورت می گیرد ؟ آلسترون و همکارانش فکر می کنند که هنوز میزان دانش آنها در مورد واکسن های DNA و میزان تاثیر آنها در فرایندهای مهم مولکولی آن کم است. کوچک کردن مقدار DNA و بیان ژن و هر آن چیز دیگر که مربوط به ایمونولوژی ماهی است لازم و ضروری است. چندین مکانیسم برای بیان ژن وجود دارد: 1-داخل سیاهرگی (i..V) 2-داخل ماهیچه (i.m) یا داخل پری توئنال یعنی تزیریق در داخل آنها2-بهره گیری و یا استعمال

3- تحویل DNA استفاده از سوزن سرگل در داخل فشار زیاد (Meditector) 4-صدای مافوق ultra sound 5- Electroportion 6-تکنولوژی میکروپور (Tm) 7-جذب از طریق دهان/ روده یا مخاط های آبشش یا بناگوش 8-سایر موارد. معمولی ترین استفاده تزریق به طریق i.m است که در بخشی از 1ng تا 50Mg از ساختمان پلاسمید DNA تزریق می شود/ استفاده از تفنگ ژنی برای انتقال DNA در تمرینات آزمایشگاهی درست و خوب کار می کنند اما در حال حاضر هزینه کافی برای درخواست در مقیاس بالا و جود ندارد. راه های دیگر استفاده از روش تحویل DNA بدون استفاده از سوزن سرنگ و تحت فشار زیاد است. صدای مافوق بالا وجود ندارد. راه های دیگر استفاده از روش های تحویل DNA بدون استفاده از سوزن سرنگ و تحت فشار زیاد است صدای مافوق و کلا برای بهره برداری کامل و صحیح از این متدها نیاز به تحقیقات گسترده تر می باشد. دکتر آبسترون می گوید که آنها فهمیدند که هنگام وارد کردن DNA از طریق تزریق داخل ماهیچه ای مشکلاتی همانند نشت و یا تراوش DNA از واکسن تزریق شده وجود دارد و بنابراین ممکن است باعث تغییر دادن عملکرد واکسن شود.آنها در حال تلاش هستند که مقدار نشت مقدار نشت DNA را بعد از تزریق با ابزار و دستگاه هایی که باعث تزریق داخلی بدون استفاده از سوزن سرنگ است را کاهش می دهند.

16-نتیجه واکسیناسیون DNA در ماهی ها

بعد از واکسینایسون DNA آنها دریافتند که سلول های سوماتیک برای- گالاکتوزیداز به وسیله ELLISA اندازه گیری شد. نفود مایع یا محلول تزریق شده در ماهیچه ماهی بسیار خوب بود. بدون هیچ نفوذی در پوست یا سایر قسمت های بدن ماهی بود. نسبت به مرگ و میر در بین ماهی های واکسینه شده کم بود.

17-مزیت های تزریق بدون سوزن سورنگ

مزیت های تزریق بدون سرنگ: 1-واکسن DNA به خوبی در ماهیچه پخش شده بود. 2-مقدار نشت DNA در مواردی بسیار کم بود و در مواردی نیز هیچ نشتیب از نقطه تزریق دیده نشد. 3-این متد برای استفاده بسیار ارزان و ساده است اما در عین حال این روش در کنار مزیت هایی که دارد در برخی موارد کسل کننده به نظر می رسد. مثلا طراحی یک دستگاه برای مدل Medi-Jector.. نسل جدیدی از ابزارها را برای تزریق بدون سوزن به وجود آمده که به خوبی برای واکسن DNA مورد استفاده قرار می گیرد.

Vestrheim , Lundinand , Syed , unpublished).

استفاده از تفنگ ژنی برای تحویل DNA

تفنگ برای تحویل بایولیسنیگ DNA به زیر پوست ماهی زبرو zebro مورد استفاده قرار می گیرد. با این متد تحویل داخل سلول DNA به داخل بافت های هدف از میان بمباران ذرات ملایمی پوشیده از DNA را امکان پذیر می سازد. مهمترین مزیت این متد مقدار بسیار کم DNA است که برای بهره گیری و استعمال DNA مورد نیاز است. و به سرعت بعد از تزریق DNA بیان می شود. تقریباً 13 دقیقه بعد از تزریق در 10% سلول های هدف GFP بیان می شود و بعد از یک ساعت بعد از بمباران همه سلولهای هدف در وسعتی برابر cm21 فلوئورسانس خواهد شد. مهمتری صدور هزینه حامل های میکلرو است و علاوه بر آن مشکلاتی نیز در رابطه با استاندارد کردن مدل حاضر ابزار تفنگ ژنی است. روش دیگری برای بهتر کردن جذب سلولار و ملکولار ساختار ژن نفوذ از طریق گیرنده تغییر داده شده پپتیدی روی غشا سلول و پپتید NLS یا عنصر افزایش دهنده SV40 ori 72 bp که واسطه ای است برای وارد کردن به داخل هسته یعنی انتقال از طریق سوراخ های هسته ای. ترکیب مکانیسم های NLS و نفوذ در حال حاضر بهترین راه برای رسیدن به مقصود یعنی انتقال ژن از محیط خارج سلول به داحل سیگنال در سلول هدف استفاده کرد که البته باید آن را در ساختار ژن جای داد و یا نصب کرد تا بتوان آن را در سطح مشخصی از تیپ سلولی یا بافت متمرکز ساخت.

واکسن های آنتی اید یوتایپ

آنتی ژن های تزریق شده به هر جانوری موجب پیدایش مولکول های ایمونوگلوبولینی می گردد که محل اتصال (Binding site) (ایدیوتایپ) ساختمانی به صورت مکمل توپ القا کننده دارد. آنتی بادی ها علیه این ایدیوتایپ همان ساختمان سه بعدی اپی توپ القا کننده را خواهد داشت. به عبارت دیگر محل اتصال در یک ‌آنتی بادری ایدیوتایپینگ همان شکل آنتی ژن القا کننده را ایدیوتایپ مورد نظر و استفاده از آن برای ایمن سازی یک جانور ایجاد کرد. آنتی ایدیوتایپ های حاصل را نیز می توان برای ایمن سازی یک جانور به کار برد. آنتی ایدیوتایپ تشکیل شده می تواند نقش حفاظتی داشته باشد.

چون نه تنها علیه آنتی ایدیوتایپ بلکه علیه آنتی ژن اولویت نیز عمل می‌کند. این وضعیت در چندین آزمایش بوجود آمده است. همچنین ممکن است آنتی ایدیوتایپ یک پاسخ T-cell را به وجود آورد و بدین ترتیب ایمنی با واسطه سلولی را تحریک نماید. در حالی که هنوز از آنتی ایدیوتایپ ها در این زمینه استفاده نشده است. این روش استراتژی جدید و جالبی باری واکسیناسیون ارائه می‌کند.

پپتیدهای صناعی

با وجود اینکه مولکلولهای پروتئینی کروی (globulin) می توانند بزرگ باشند دارای تعداد محدودی از اپی توپهای کوچک هستند. به علاوه تنها چند اپی تو1 در القاء مصونیت حفاظتی اهمیت دارند. در حالی که بقیه می توانند ایجاد کننده مهار در سیستم ایمنی باشند. بنابراین اگر ساختمان یک اپی توپ حفاظتی معلوم باشد می توان آن اپی توپ اسنتر شیمیایی نمود و در واکسن از آن استفاده کرد. این روش شامل مشخص کردن ترتیب اسید آمینه های (seqaencing) آنتی ژن مورد نظر به طور کامل و در پی آن شناسائی توپ های مهم می باشند. این امر ممکن است مشکل باشد ولی اپی توپ ها را می توان با استفاده از مدلهای کامپیوتری پروتئین یا با استفاده از آنتی بادری های مونوکلونال برای شناسائی قسمت های حفاظتی مهم تعیین نمود. بعد از شناسائی می توان پپتیدهای حفاظتی را سنتز کرده و در واکسن به کار برد. سنتز به طور تجربی برای هپاتیت فاژ Ms2 توکسین، دیفتری ویروس بیماری پاوردهان و انفولانزای A انجام شده است. با دانستن ترتیب اسید آمینه در پروتئین های آنتی ژنتیک اصلی این ارگانیسم ها می توان سکوانس هائی را که هیدروفیلیک بوده و به همین خاطر احتمال بیشتری دارد که در سطح مولکول واقع شده باشد تعیین نمود. ضمناً می توان پیش بینی کرد که این سکوانس ها بعنوان اپی توپ عمل می کنند، هنگامی که از پپتیدهای حاوی این اپی توپ های مصنوعی برای ایمن سازی جانوران استفاده می شود مصونیت حفاظتی ایجاد می‌کند. این تکنیک دارای مزایای مهمی نیست به تکنیک های الحاق ژنی است که از آن جمله بی خط بودن آن است؛ البته این روش کمی گرانتر است. هنوز هیچکدام از واکسن های پپتیدی صناعی به مرحله آزمایشات بالینی نرسیده اند.

-واکسن های نوترکیبی

از تکنیک های نوترکیبی DNA می توان برای جدا کردن مواد ژنتیکی که قادرند یک آنتی ژن دلخواه را ایجاد نمایندک. استفاده نمود. سپس می توان این DNA را در یک باکتری مخمر یا سلول دیگر جای داد. اولین موردی که از کلون کردن ژنها برای تهیه واکسن استفاده شد برای ویروس بیماری پاودهان بود. در این بیماری ویروس فوق العاده ساده است آنتی ژن حفاظت کننده (VP) در آن به خوبی شناخته شده است و نقشه ژنتیکی ژن های ویروسی ایجاد کننده این آنتی ژن نیز شناسائی شده است. ژنوم RNA مربوط به ویروس بیماری پاودهان جدا شده است و توسط آنزیم RT به DNA ترجمه شده است. آنگاه رشته DNA به دقت توسط اندونوکلئازهایی با عمل محدود (Restrietion Endonuclease) دیده می شود. تا تنها ژن مربوط به VP باقی بماند. سپس DNA درون یک پلاسمید وارد شده و سپس پلاسمید داخل Ecoli قرار داده می شود و بعد Ecoli رشد داده می شود. این باکتری ها مقادیر زیادی VP1 سنتز می کنند که می توانند جمع آوری و تخلیص شده و در واکسن به کار برده شود این تکنیک شیوه ای موثر برای تهیه کردن مقادیر کافی آنتی ژن ویروسی به شکل اقتصادی جهت استفاده در واکسن می باشد نمونه دیگری از واکسن های نوترکیبی واکسن علیه Ecdi انتروپاتوژن Entropathogen Ecoli می باشد. انتروتوکیسن حساس به حرارت Ecoli شامل دو جز می باشد. جزء از انتروتوکیسن سمی است. در حالی که جز از انتروتوکسین Ecodi می باشد تهیه شده است. در این مورد جز کلون شده به یک پروموتور قوی اتصال داده شده و به درون سویه غیر بیماری زایی از Ecoli منتقل می شود. می توان پیلوس های اتصالی Ecdi انتروپاتوژن مثلا یا را کلون نمود و پروتئین های خاصل شده پیلوس را درون باکتری ها گذاشت. آنتی بادی های ضد پیلوسی که بدین صورت بوجود می آیند جانوران را از طریق مهار اتصال بیماری به دیواره روده محافظت می نمایند. نوترکبی DNA در شرایطی که لازم است آنتی ژن های پروتئینی به مقادیر زیاد و خالص سنتز شوند قابل استفاده می باشند. متأسفانه پروتئین های خاصل در بسیاری از مواقع آنتی ژن های ضعیفی می بانشد زیرا به طور موثر سلول های حساس به آنتی ژی ارائت نمی شوند.

ب- واکسن های جدید علیه بیماری های خاص:

-واکسن مناسب برای بیماریهای ایدز:

برای تولید واکسن بر علیه HIV کار سخت استراتژی جدید و بردباری همه به یک اندازه لازم هستند. با وجود حدود 40 میلیون فرد مبتلا به بیماری ایدز در دنیا و با رشد 5000 هزار نفری در هر روز تولید یک واکسن برای این بیماری بیشتر از هر موقع لازم و ضروری به نظر می رسد. از طرف دیگر موانعی بر سر راه تولید این واکسن وجود دارد که فرایند تولید این واکسن را بسیار کند می‌کند. و صبر و طاقت زیادی را برای ادامه این فرایند طلب می سازد. برای مثال قدرت تغییر ویروس FIV در یک فرد آلوده و تنوع جهانی نژادهای HIV و زیر تیپ های آن مقاومت و حضور ویروس HIV در بدن فرد مبتلا تا آخر عمر و نیاز به هر دو نوع ایمنی یعنی هم مخاطی و هم سیستمیک برای ایجاد حفاظت بر علیه راه های مختلف ایجاد عفونت در بدن از جمله مشکلاتی هستند که متخصصان تولید واکسن بر علیه این ویروس با آن مواجه هستد. در مواجه با این مشکلات متخصصاین آینده روشنی را با توجه به اینکه نسل اول واکسن های آزمایشی فقط برای بخشی از گیرنده ها می تواند حالت حفاظت کننده داشته باشد پیش بینی نمی کنند. با وجود این دانشمندی به دنبال یک استراتژی جدید هستند. آنها امیدوارند که در پایان بتوانند بر پایه یافته های جدید واکسن موثری را علیه ویروس HIV بیابند.

نوترالیزان آنتی بادی های REDUX (یا آنتی بادی های خنثی کننده REDUX):
در اولین روزهای تحقیق برای ساختن واکسن علیه HIV، تلاش ها برای ایجاد ایمنی همورال و تولید آنتی بادی های خنثی کننده که عفونت را به وسیله ممانعت کردن از ورود ویروس به سلول هدف بلوکه می گردد که با ناامیدی روبرو شد.
دانشمندان امید زیادی به واکسن های اولیه برای تولید آنتی بادی های خنثی کننده که برای جلوگیری و یا کاهش میزان تغییرات ویروس و جلوگیری از موتاسیون آن لازم نداشتند. پس آن دانشمندان زیادی که روی ‏فرآیند واکسن سازی علیه ویروس HIVکار می کردند روش و هدف خورشان را به سوی تولید ایمنی سلولی تغییر دادند. هدف آنها در این روش تولید لنفوسیت های T سایتو توکسین بود که قادر بود سلول های آلوده به ویروس HIV را با هدف بلوکه کردن تولید مثل ویروس خراب کند و از بین ببرد. اما به زودی تمام محققینی که روی تولید واکسن علیه HIV کار می کردند با یکدیگر به این توافق رسیدند که برای نگه داشتن سطح تولید مثلی پائین گسترش آهسته بیماری و کاهش انتقال آن به واکسنی نیاز است که بتواند هر دو ایمنی یعنی هم ایمنی همورال و هم ایمنی سلولار را تحریک تا باعث حفاظت کافی و بسیار مناسب علیه این ویروس گردد. بنابراین آنها دوباره شروع به تحقیقات برای یافتن ایمونوژنزهایی کردند که بتواند به مقدار وسیعی تولید آنتی بادی های نوترالیزاسیون یا خنثی کننده که قادر بودند عفونت نژادهای مختلف ویروس HIV را بلوکه کند، کردند. این استراتژی اولین بار توسط George lewis و pho از انستیتوویرولوژی انسان (HIV) در بالتیمور شرح داده شد که شامل تولید ایمونوژنزهای جدید بر پایه گلیکوپروتئین های یافت شده در پوشش ویروسی (gp120 or gp 140) HIV و قسمتی از مولکول گیرنده (CD4) در سلول های هدف انسان است. چون 120 gb از یک نژاد ویروس به نژاد دیگر تغییر می‌کند این مطلب که غیر منتظره و بعید به نظر می رسد هرچند در طی عفونت هنگامی که 120 gb تشکیل یک کمپلکس با مولکول گیرنده را می دهد می تواند تغییرات شیمیایی و ساختمانی را که نشان می دهد تحقیق در مورد آنتی ژن ها در این مرحله غیر است را تحمل می‌کند. درمطالعاتی که در انستیتو ایمونولوژی انسان صورت گرفته است محققین دریافته اند که کمپلکس های ایجاد شده به وسیله انتصال 120 gb یا gb 140 به مولکول که به صورت بسیار پایداری به صورت متقاطع به یکدیگر در این کمپلکس متصل شده اند آنتی بادی های نوترامیزان یا خنثی کننده که به مقدار زیادی به دست آمده اند در ابتدا از پوشش های مختلف HIV جدا شده اند. در مقایسه با آن حیوان های ایمن شده با پروتئین های انولوب که غیر کمپلکس شده بودن تنها قادر به خنثی سازی نژادهای آداتبه آزمایشگاهی بودند. هرچند که هیچ شاهد و یا مدرکی مبنی بر اینکه آنتی بادی های نوترالیزان یا خنثی کننده مستقیماً بر ضد گیرنده های هستند (و به وسیله گسترش به سلول های انسان که این مولکول را در سطح خودشان تحمل می کنند) یک واکسنی که از مولکول به عنوان یک بخش تشکیل دهنده استفاده کند می تواند میزان سلامتی و ایمنی را بالا ببرد و همچنین به صورت ؟ نیز در ارتباط هستند. به دنبال این راتباط تحقیقات انستیتو ویرولوزی انسان (IHV) در ارتباط با مطالعه یک ایمونوژن هستند که از بخشی از مولکول یا (miniprotein mimetics) استفاده می کنند.

یعنی قطعات پروتئینی با یک شباهت در ساختار و نحوه ایجاد با مولکول .

استراتژی TROJAN hORSE: سایر محققان تحقیقاتشان را برای یافتن یک راه بهتر برای تولید ایمنی سلولی موثر بر علیه ویروس HIV ادامه دادند. یک تیم به رهبری John K. Rose , Pho از دانشگاه yale روی استراتژی “Trojan horse" کار کرده اند که از یک ورژن تخفیف مدت یافته که به صورت ژنیتیک مهندسی شده اند استفاده کرده‌اند. یعنی از یک (Vesicular stomatitits virus) (vsv) به عنوان یک ناقل برای بیان دو تا از پروتئین های ویروس HIV برای تولید یک ایمنی حفاظتی که به صورت بالقوه است استفاده می کنند. VSVکه تولید یک عفونت خود محدود شونده در بدون موجود زنده می‌کند یک کاندید برای تولید ناقل واکسن در آینده می باشد و به دلایل مختلفی مورد توجه قرار گرفته است. آن تولید یک آنتی بادی پرقدرت و T.cell. سایتوتوکسیل مسئول آن را می‌کند. و آن سطح بالایی از پروتئین های خارجی مثل پروتئین های HIV را بیان می‌کند. همچنین تأثیر (VsV) به عنوان یک ناقل در مدلهای حیوانی برای واکسن های سرخک و آنفولانزا ثابت شده است. و هرچند که این وکتور هنوز در انسان مورد آزمایش قرار نگرفته است ممکن است دکتور مناسبی برای انسان باشد زیرا آن یک پاتوژن انسانی نیست و باعث integrate و یا داخل شدن ژنوم ویروسی به داخل ژنوم انسان نمی شود. محققان 7 عدد از rhesus macaques را VSV تخفیف صدق یافته زنده واکیسنته کردند و در آنها دو تا پروتئین های HIVکه یک هیبریدی از ویروس بود که به طریق مهندسی ژنتیک تولید شده بود تزیریق کردند تا بتواند این واکسن را آزمایش نمایند.

برای آزمایش این واکسن آن را به میمون که HIV , envlop را دارد و یک هسته simian immunodefiency virus (SIV) تزریق کردند. بعد از دو سال و یا حتی بعد از چند سال پس از واکسیناسیون و تزریق بعدی بیماری ایدز در هیچ کدام از حیوانات پیش رفت نکرد و در 6 تا از حیوانات هیچ ویروسی یافت نشد. در مطالعات جدید انجام شده Rose و همکارانش ایمنی به وجود آمده در حیوانات واکسینه شده توسط ناقل VSV که باعث بیان پروتئین های Gag , Env می شد را از راه تزریق در داخل بینی و در داخل ماهیچه ای را با یکدیگر مقایسه کردند. حیوانات همچنین دو تا تزریق یاد آور که از نژادهای مختلف VSV بود نیز دریافت کردند. این عمل به منظور دوری جستن از آنتی بادی های VSV که با یکدیگر cross- reacting دارند و از واکسیناسیون اولیه نتیجه می شود در بدن هر گروه از حیوانات سطح مطلوبی ازآنتی بادی در اثر وجود پروتئین های Gay , Env به وجود آمد. هر چه حیواناتی که از طریق داحل بینی واکسینه شده بودند سطح بالاتری از ایمنی سلولی را به دست آوردند نسبت به حیواناتی که این واکنش را از طریق داخل ماهیچه ای دریافت کرده بودند. بعد از تزریق داخل واژینال با یک نژاد پاتوژن SHIV، حیواناتی که از طریق داخل بینی واکسینه شده بودند کاهش کمتری در لنفوسیت های T داشتند نسبت به آنهایی که این واکنش را از طریق داخل ماهیچه ای دریافت کرده بودند و دسته دوم کاهشی را در سلول های که تقریباً 70% سطح پایه بود تجربه کردند. هر دو گروه ویروس را تا جایی از بدن پاک سازی کردند که غیر قابل تعقیب کردن و یافتن شدند.

SINGLE- Cycle VIRUS: در ارتباط با استفاده از نژادهای زنده تخفیف حدت یافته SVI در یک واکسن این امکان را وجود دارد که این ویروس های تخفیف حدت یافته در اثر موتاسیون های زیاد دوباره به حالت پاتوژن درآیند. یک راه حل ممکن برای این مسئله تولید یک نژاد از واکسن است که قادر است فقط یک تولید مثل از یک سلول مجرد را در یک سلول میزبان را تحمل کند. دکتر Ronaold C.Desrosiers و همکارانش به صورت ژنتیکی توانسته اند نژادی از SIV را طراحی کنند که می تواند باعث عفونت در حیوانات شود .و می تواند تولید مثل Single round cell را تحمل کند. اما نمی توانندآنها را به سلول های دیگر انتقال دهند. اینSINGLE- Cycle VIRUS یعنی این ویروس حلقوی تک رشته ای تا حد امکان میزان تولید مثل کافی ویروس را کاهش می دهد.

محققان نژادهایی که شامل 8 ژن از 9 ژن SIV است را تولید کرده اند که می تواند سیستم ایمنی را با آنتی ژن های زیاد هدف بالقوه تهیه کند. تاکنون همه تلاش ها برای انتخاب موفقیت آمیز SIV در کشت های سلولی آلوده با نژادهای SINGLE- Cycle SIVبا شکست مواجه شده است در مطالعات اخیری که روی میمون هایی ایمن شده توسط SINGLE- Cycle SIV صورت گرفته است هیچ بقایایی از ویروس در پایان مشاهده نشد. در واقع وجود این حقیقت که HIV مثل SIV در داخل ژنوم سلول میزبان قرار می گیرد. ممکن است مشکلات غیر قابل حلی را برای استفاده از SINGLE- Cycle SIV به عنوان واکسن مطرح کند. به جای آن وجود ویروس تک رشته ای حلقوی می تواند برای تحقیق ابزار مناسبی باشد.

دانشمندان در مطالعات دیگر دریافته اند که واکسن های optinal سندروم اکتسابی یاد AIDS باید قادر به تولید آنتی بادی های نوترالیزان آنتی انولوپ (anti-env) و همچنین واکنش های ایمنی مخاطی و سیستمیک در سلول های آلوده به ویروس HIV باشند. هر چند که استفاده وسیع از گلیکوپروتئین 120 به عنوان یک واکسن به دلایل مختلفی با مشکل مواجه شده است. مخصوصاً (120)ga مونومریک آزاد شده از سلول های آلوده اپی توپ های مختلفی را نشان می دهند که قابل دسترسی در الیگومرهای بالغ(41)gp-(120)gp در سطح ویروس نیسنتد. برخلاف آسانی و توانمندی ایجاد ایمنی بر علیه DNA برهنه، پنداشته شده است که ایمنی زایی با پلاسمید DNA کد کننده گلیکوپروتئین (120) به تنهایی کافی نیست، هر چند که گلیکوپروتئین (120) انولوپ ویروس خودش به صورت ضعیف ایمونوژن است.
سابقاً قادر به ایجاد آنتی بادی های خاص گلیکوپروتئین (120) در موش BALB/C نبودیم. تغییرات عمده ای برای پیروز شدن براسینوژینیسته ضعیف واکنش های DNA به کار گرفته شده است. برای مثال اعمال همزمان سیتوکتیزهای مختلف مثل فاکتور تحریک کننده عصبی گرانولوسیت ماکروفاژ اینترکولین (2) و اینترکولین (12) و اینترکولین (10) و تقویت ایمنی با پروتئین و یا واکسن های ویروسی نوترکیبی که روشن تقویت اصلی نامیده می شود. اولین واکسن های حفاظتی ایدز در 2 تا 6 سال آینده قابل دسترسی خواهند بود. اگر این واکسن های نسل اول HIV درست کار کنند آنها زیاد موثر نیستند و ما باید تصمیم بگیریم که چگونه آنها می توانند در سلامت عمومی جامعه نقش داشته باشند، اینگونه واکسن ها می‏توانند نقش مهمی در حفاظت و یا جلوگیری در برابر عفونت های جدید بازی کنند به خصوص در جوامعی که عفونت با HIV زیاد رخ می دهد و یا جاهایی که راه های دیگر برای حفاظت علیه آن به راحتی در دسترس نیست. در هر حال ما نباید توقع داشته باشیم که واکسن های آینده به خصوص با تأکید کم یا متوسط یک گلوله سحر آمیز باشند که جایگزین سایر واکسن‌های قدیمی شوند. واکسن های آینده قسمتی از ممانعت گسترده علیه HIV خواند بود که شامل سلامتی و واسطه های رفتاری خواهند بود. نسل اول که ندید واکسن های HIV بر پایه پروتئین های انولوپ HIV بودند مخصوصاً گلیکوپروتئین 120 اینگونه واکسن ها که برای تولید محصولات نوترالنیدان آنتی بادی ها طراحی شده بودند، ممکن است که در مورد گلیکوپروتئین 120 دچار محدودیت شوند زیرا گلیکوپروتئین 120 متغیرترین بخش ویروسی است. نسل دوم کاندید واکسن های HIV برای تولید ایمنی با واسطه سلولی طراحی شده اند که هم از ناقل های زنده مثل واکسینا، conagypox و غیره و هم از DNA برهنه که ژن های مختلف HIV را کد می‌کند استفاده می کنند. نسل دوم واکسن ها بر پایه پروتئین های تنظیمی غیر ساختمانی ساخته شده اند مثل پروتئین های Nef , tat اخیراً موارد مناسب برای واکسن ها از گونه های مجزا مشتق شده اند با این امید که به صورت موفقیت آمیزی برای حفاظت بر ضد ویروس در حال گردش با یکدیگر واکنش متقاطع انجام دهند. این نظر ممک است خیلی خوش بینانه به نظر برسد، هر چند پروتئین های انولوپ می توانند در بیش از 30% از اسیدهای آمینه خودشان متفاوت باشند برای مبارزه کردن با این تنوع واکسن ها خاص هر کشور در نظر گرفته شده است . توالی های ؟ حفاظت شده (کانسنسور) ممکن است برای طراحی و ساخت واکسن مورد استفاده قرار گیرند تا تفاوت های ژنتیکی بین نژادهای واکسن را به حداقل برسانند.

واکسن های جدید توبر کولوزیس:
بعد از گذشت 70 سال از ساخت اولین واکسن علیه بیماری سل هنوز با سیلی رفت و گریز و یا واکسن BCG موثر ترین واکسن در دسترس می باشد ولی چون تقریباً یک سوم از جمعیت جهانی آلوده با مایکوباکتریوم توبرکولوزیس می باشند، ساخت یک واکسن جدید ضروری به نظر می‌رسد. از سال 1997، بیش از چندی ندید مناسب برای ساخت واکسن جدید علیه بیماری سل توسطDavid McMurray و Ian Orme مورد آزمایش قرار گرفته اند. آنها از موش و خوکچه هندی برای آزمایشات استفاده می کردند و به آنها دوز پائینی از کاندیدای مناسب را تزریق می کردند. بر پایه نمونه های ممناسب برای ساخت واکسن، آنها چهارتیپ از واکسن را مورد بررسی قرار دادند. اولین دسته از این واکسن ها یک یا چندین جزء با مایکوباکتریومی را شامل می شدند با این انتظار که بتوانند ایجاد ایمنی محافظتی بنماید. بیشتر زیر واحدهای استفاده شده در این دسته ازواکسن ها پروتئینی هستند اما تعدادی نیز لیپیدی و یا کربوهیدارت هستند. دسته دوم از واکسن علیه بیماری سل، واکسن هایی هستند که در آنها از DNA برهنه استفاده می شود. دسته سوم از واکسن ها، واکسن هایی هستند که در آنتها از مایکوباکتریوم های زنده و یا تخفیف حدت یافته استفاده می شود و BCG نوترکیب که آنتی ژن های ایمونودومینت را بیان می کنند و یا سیتوکنیزها و نژادهای تخفیفی حدت یافته از مایکو باکتریوم توبرلوزیس و یا نژادهای غیر پاتوژن مایکو باکتریوم مثل M.Vaccae ، M. smegmatis ، M. babana را شامل می شود. دسته چهارم از این واکسن ها بر پایه ناقل های زنده و یا تخفیف حدت یافته غیر مایکوباکتریومی مثل salmonella و یا ویروس واکسینیا ساخته شده اند.

واکسن های جدید هپاتیت B:
به علت بالا بودن قیمت واکسن هپاتیت B نوترکیب، کشورهای شروع به ساختن واکسنی نمودند که قیمت آن بسیار ارزان تر از واکسن هپاتیت B نوترکیب بود و مشتقی از پلاسما بود. کودکان زیادی با یک دوره از دوز پائین واکسن هپاتیت B که مشتقی از پلاسما بود، در شش، ده و چهارده هفتگی از عمرشان ایمن شدند ونمونه های خون کودکان برای سه مارکر هپاتیت B آنتی ژن سطح هپاتیت B یعنی (HbsAg) وanti-HBs و anti- HBc در 78% از کودکانی که سرم آنها مورد آزمایش قرار گرفته بود وجود داشت و فقط 14% از کودکان واکسینه شده (HBs Ag) مثبت بودن و یک چهارم از کودکان anti-HBc و HBs Ag منفی بودند. واکسن هپاتیت B جدید که مشتقی از پلاسما است و بسیار ارزان تر از واکسن هپاتیت B نوترکیب تمام می شود و راحت تر قابل دسترسی و تهیه است.
واکسن های جدید مالاریا:

چون تقریباً در هر 10 تا 15 ثانیه یک کودک در دنیا در اثر ابتلا به بیماری مالاریا می میرد پس ساخت یک واکسن مناسب بسیار لازم به نظر می رسد. آنتی ژن های سطحی پلاسمودیوم مورد بسیار مناسبی برای ساخت واکسن علیه بیماری مالاریا می باشد. در بسیاری از موارد عمل ‎آنتی ژن های پلاسمودیوم بسیار ضعیفی شناخته شده اند و محققین قصد دارند که نقش آنها را در سیکل زندگی انگل با تعیین ساختار سه وجهی آنها دریابند. هر چند که این نتایج ساختاری می توانند به وسیله یک چهار چوب برای جداسازی پلیمرمنیسم و پخش اپی توپ های مهم که شامل سه پروتئین هستند و به عنوان ایمونوژن مورد استفاده قرار می گیرند به عنوان یک واکسن مورد استفاده قرار گیرند. برای ساخت واکسن مالاریا از پروتئین های سحطی مروزوآ‌یت که همان آنتی ژن های سطحی آن هستند استفاده می شوند.

ج- واکسن های جدید علیه سرطان ها:

واکسن های multi – epitpe برای ایمونوتراپی سرطان:
بر پایه این دسته از واکسن ها تشخیص و انتخاب بستن های اپی توپ با مصونیت های خواسته شده امکان پذیر است و همچنین طراحی واکسن بهینه سازی استفاده و طبقه‌بندی اپی توپ ها بر این پایه صورت میگیرد.

DNA برهنه ، پایه واکسن های سرطان:
واکسن های نوکلئیک اسید به عنوان واکسن های مناسب برای ایمونوتراپی سرطان در نظر گرفته شده اند. با وجود اینکه این دسته از واکسن ها توانمند هستند اما به علت اینکه به خوبی در محیط invivo پخش نمی شونتد محدودیت عمل دارند.
– گسترش استراتژی واکسن DNA برای سرطان پروستات:

استراتژی ایمنی سازی توسط DNA شامل تحویل ساختمان DNA است که ایمونوژن های خاصی را در بدن میزبان کد می‌کند که منشا پروتئین در in vivo می شود و در نتیجه باعث تولید آنتی ژن می شود. در حال حاضر اینگونه واکسن ها را در پریمان های مورد آزمایش قرار داده اند.

استراتژی واکسن های پپتیدی بر ضد تومور:
آزمایشات در مدل های تومور murine نشان داده است که ایمنی سازی با واکسن های پپتیدی که بر پایه اپی توپ CTL هستند می توانند باعث تولید ایمنی CRL خاص بشوند که قادرند سلول های توموری را برطرف کنند هر چیز که اینگونه واکسن ها می توانند موش را بر علیه تظاهرات سوء سلول های توموری محافظت کنند ولی پاسخ های CTL تولید شده در برطرف کردن سلول های توموری که از قبل تولیده شده اند ناتوان هسنتد و نمی توانند باعث پاسخ ایمنی شفابخش در تومورها بشوند.
-واکسن های شفابخش بر ضد ملانوما و سرطان تکولورکتال:

این دسته از واکسن ها واکسن های نوترکیب چند ظرفیته هستند که می توانند پاسخ ایمنی وسیعی را در بیماران با ملانومای بدخیم یا سرطان کولورکتال ایجات کنند. در این روش تمرکز، بیشتر در تولید واکنش های خاصی T.cell بر ضد تومور است. در این روش از دوبار ایمن سازی اولیه و ثانویه با یادآوری استفاده می شود که با سیستم ناقل بی نظیر که ازو سرویس canarypox مشتق شده است که ALVAC نامیده می شوند و ما آن را به ژن های کد کننده وابسته به آنتی ژن مثل KSA , Megeb , Mage1 یا P53 ملحق می کنیم.

واکسن های سرطانی با تمرکز خاص روی آنتی ژن های گانگلیوزید:
هدف از ساخت اینگونه واکسن ها، شناخت آنتی ژن های بیان شده در سلول های توموری توسط سیستم ایمنی بیمار است. البته یسستم ایمنی باید بتواند این آنتی ژن ها را در سلول های توموری تشخیص دهد نه در همه سلول ها یا بافت ها مثل بافت های نرمال و بتوانند این سلولهای غیر نرمال را ویران کرده ولی بافت های سالم را ترک کرده و به آنها آسیبی نرسانند. از سوی دیگر تلاش می شود که به سیستم ایمنی یاد داده شود که بتوانند آنتی ژن هایی را که از دست سیستم ایمنی فرار کرده و قادرند بقا یافته و در نتیجه پخش شود را تشخیص دهد. هرچند هر گروهی که برای گسترش واکسن های ضد توموری فعالیت می کنند، از تکنولوژی های مختلف آنتی ژن های مختلف هدف ترکیب مختلف حامل ها را اجودنت های مختلف و همچنین از جداول ایمنی سازی مختلف استفاده می کنند. در این روش مبنای واکسن های با تأکید خاص روی گانگلیونریدها صورت می گیرد. مشخص شده است که تغییرات کمی و کیفی در بیان گانگلیوزیدها در طی تغییر شکل و دگرگونی اونکوژنیک (سرطانی) رخ می دهد. تغییر شکل یا دگروگونی به صورت بدخیم در فعال کردن آنزیم های وابسته با گلیکوزیلاسیون گانگلیوزید ظاهر می شود که باعث بیان گانگلیوزید با الگوهای مختلف در تومورها می شود. شواهد مستقیمی از اهمیت گانگلیوزید به عنوان اهداف بالقوه برای اسیونوتراپی فعال پیشنهاد شده است به وسیله این مشاهدات که آنتی بادی های مونوکلونال انسان بر ضد اینگونه گلیکولیپیدها شامل کاهش متاستاز ملانومای کاتالئوس انسان می شود. بنابراین بیان سلولی بیش از حد و ریزش گانگلیوزیدها در داخل فضای zinterstital می تواند نقش مرکزی و مهمی را در تنظیم رشد سلول، تحمل ایمنی و تومور- آنژیوژنریز بازی می‌کند و بنابراین این بدان معنی است که روش جدید درمان ضد سرطان وجود دارد. بر این پایه محققین شروع به گسترش روش های جدید برای ایمونوتراپی

---

راهبری نوشته‌ه